خلاصة:
تاریخ عقد العلی للموقف الاعلی از تواریخ محلی می باشد که توسط افضل الدین ابوحامد کرمانی ملقب به افضل کرمان در اواخر قرن ششم هجری به رشته تحریر درآمده است. افضل، مشیت الهی و تاثیر آن را ورای افعال بشری می داند و با دیدگاه های نجومی درصدد تفسیر وقایع کرمان می باشد. نثر این کتاب مصنوع و
منشیانه و موضوع اصلی کتاب اوضاع سیاسی، اجتماعی کرمان در زمان زوال سلجوقیان تا روی کار آمدن ملک دینار غز است. این کتاب از آثار ارزشمند تاریخ نگاری و ادبی عصر سلجوقیان می باشد که علاوه بر اطلاعات تاریخی و جغرافیایی ایالت کرمان، یک سیر الملوک برای ارشاد و رهنمود امرای کرمان است. مقاله حاضر به معرفی افضل کرمان و بررسی اثر تاریخ نگارانه ی وی می پردازد.
ملخص الجهاز:
"این کتاب از آثار ارزشمند تاریخ نگاری و ادبی عصر سلجوقیان می باشد که علاوه بر اطلاعات تاریخی و جغرافیایی ایالت کرمان، یک سیر الملوک برای ارشاد و رهنمود امرای کرمان است.
همچنین پروین ترکمنی آذر در مقاله ای مقایسه تطبیقی کتاب عقدالعلی للموقف الاعلی با سیرالملوک های پیشین را مورد پژوهش قرار داده است ارتباط افضل کرمان با حکومتگران معاصر افضل کرمان، ندیم فرمانروای سلجوقی ملک طغرلشاه(558 متوفی) و پسرش ملک ارسلان(572متوفی) و منشی اتابک محمد بزقش(539متوفی) بوده است.
در این دوره، یگانه روش تازه ای که در نثر فارسی معمول شده و در دوره های بعد نیز برخی از نویسندگان از آن پیروی کرده اند، آن است که در نثر مفردات و مرکبات تازی را به کار برده اند و به آیات و احادیث و کلمات قصار و جمله ها و اشعار زبان عربی استشهاد کرده اند و کاملترین نمونه آن در این دوره در آثار احمد بن حامد کرمانی( افضل کرمان) و زیدری و نصرالله بن عبد الحمید منشی باقی مانده است(نفیسی، 1363: 116-117).
این کتاب علاوه به اشتمالش بر اطلاعات تاریخی محلی کرمان در اواخر عهد قاوردیان و تسلط ملک دینار بر آن دیار، یکی از نمونه های بارز انشای مصنوع و فنی فارسی در اواخر قرن ششم است.
با اینکه افضل الدین از منابع دیگر مورد استفاده در تالیف عقد العلی ذکری به میان نیاورده، با تطبیق نوشته ها و حکایات ذکر شده با کتاب سیرالملوک می توان پی برد که از کتاب های قابوس نامه عنصر المعالی، سیاست نامه خواجه نظام الملک توسی، نصیحه الملوک غزالی و فارسنامه ابن بلخی استفاده کرد یا به منابعی دسترسی داشته که مورد استفاده نویسندگان آن ها بوده است (ترکمنی آذر،1388: 15)."