خلاصة:
معرفت شناسی تاریخی بر این اساس مبتنی است که نظام شناخت علمی نه تنها برآیند مشاهدات، بلکه همچنین برآمده از ملزومات معرفت شناختی نیز میباشد که می توانندپ روند تاریخی تحقیقات را دگرگون کنند. در نتیجه، ساختار نظام شناختی وابسته به گزینش های معرفت شناختی می باشد که خود این گزینش ها برآمده از نقطه نظرات تاریخی خاصی می باشند. در اینجا سعی بر این است که این مساله با عطف توجه به تاثیر دو سویه شاخص های معرفت شناختی توضیح داده شود. اول اینکه چنین شاخصهایی پدیدآورنده مناسبات معنایی بوده و از این طریق در هدایت تحقیقات به مسیرهایی خاص سهیم اند. دوم اینکه این شاخصها همچنین در تائید شیوه های خاص کسب معرفت و رجحان آنها بر شیوه هایی دیگر تاثیر بسزائی دارند. برخی بنمایه های معرفت شناختی با توجه به کنش و واکنش های متقابل با طبیعت (ذات وقایع) قابل درک هستند اما برخی دیگر در پیوند با شیوه نگرش معرفت شناختی ما می باشند. اعتبار معرفت شناختی نظام علمی به میزان زیادی ناشی از قواعد کلی نظام علمی است که بیانگر نحوه پرداختن به مدعیات و مسائل علمی می باشد.
ملخص الجهاز:
"معرفت شناسی تاریخی: در تنوع و تغییر ارزش های معرفت شناختی علوم 1 مارتین کاریر 2 سید برهان تفسیری 3 چکیده معرفت شناسی تاریخی بر این اساس مبتنی است که نظام شناخت علمی نه تنها برآیند مشاهدات، بلکه همچنین برآمده از ملزومات معرفت شناختی نیز میباشد که میتوانند روند تاریخی تحقیقات را دگرگون کنند.
در شیوۀ شناخت محور موضوعات تحقیق بر دو مبنا انتخاب میشوند: اول بر اساس اهمیت معرفت شناختی آنها ( طبق آنچه گفته شد) و دوم بر اساس آنچه قبلا انجام شده و آنچه به طور موفقیت آمیزی قابل بحث پنداشته شود.
کون اولین کسی بود که به ناتوانی چنین ارزشهایی در ایجاد نظمی آشکار میان فرضیات و نظریات رقیب توجه کرد؛ زیرا ارزشهای معرفت شناختی در زمانی که راجع به نظریاتی خاص قضاوت میکنند ممکن است جهتهای متضادی داشته باشند.
تجربۀ شکست و موفقیت در روند کسب معرفت، آن چیزی را که به عنوان یک هدف معرفت شناختی ماندگار در نظام علمی مورد قبول واقع شده است تحت تأثیر قرار میدهد.
این قبیل قواعد روش شناختی به میزان زیادی ثابت و مورد قبول عام نظام علمی میباشند؛ و علاوه بر تجربه، منطق و ارزشهای معرفت شناختی پیش گفته قیود دیگری را بر نظام معرفتی اعمال میکنند.
نظر من بر این است که این شکلگیری اجماع میتواند از سوی مراجع به عنوان ارزش های جمعی نظام علمی، از قبیل مواردی که قبلا ذکر شد (علاوه بر تجربه، منطق و ارزشهای معرفت شناختی ماهوی) به حساب آورده شود."