خلاصة:
پژوهش حاضر در تلاش است تا با واکای مفهوم «ظرفیت مازاد سازمانی»، زوایای گوناگون آن را در بستر حقیقی سازمان، شناسایی و تبیین کند. در این راستا از روششناسی ظاهرشونده در نظریه دادبنیاد، استفاده شد و با اتکا به اصل نمونهگیری نظری، 16 مصاحبه با مدیران صنایع بخش خصوصی استان خراسان رضوی تا رسیدن به اشباع نظری، صورت گرفت. تجریهوتحلیلهای انجامشده از طریق روش مقایسه مستمر در فرآیند کدگذاری حقیقی و نظری، 713 کد، 34 مفهوم و 6 مقوله را نشان داد که منجر به ظهور مدل نهایی پژوهش، پیرامون مقوله محوری، بات عنوان «فرا محرکهای سازمانی» شد. مدل مربوطه به علل، عوامل همبسته، عوامل میانجی، اقتضائات و نتایج مربوط به مقوله محوری پژوهش و بستر مطالعه اشاره دارد؛ که در رویکرد ظاهرشونده به «خانواده 6.سـیها» مصطلح است. در مجموع، این پژوهش، زوایای جدیدی از مفهوم «ظرفیتهای مازاد سازمانی» را شناسایی کرده و با تبیین نظریه «فرمحرکهای سازمانی»، برخی شکافهای موجود در رابطه با مفهوم «ظرفیتهای مازاد سازمانی» را برطرف کرده و پرده از بسیاری ابهامات آن پرده برمیدارد.
ملخص الجهاز:
» بر اساس این تعریف ، آنها انواع متفاوتی از ظرفیت های مازاد سازمانی را مورد توجه قرار دادند، به عنوان مثال : سود اضافی سهام به سهام داران ؛ قیمت های کمتر از میزان ضروری برای حفظ خریداران ؛ دستمزدهای بیشتر از میزان مورد نیاز برای حفظ نیروی کار؛ عایدی اضافه بر حقوق به مدیران اجرایی؛ موجودی منابع هزینه نشده و منابعی که در جهت رضایت افراد و زیر گروه ها، جاری شده است .
به عنوان مثال اختیار بیشتر در تخصیص منابع (١٩٦٩ ,Mohr(؛ تفاوت میان منابع سازمان و ترکیبی از مطالباتی که از سازمان وجود دارد (١٩٧٢ ,Olsen &Cohen, March ( ؛ تخصـیص منابـع بـه گروه های ذینفع غیرسهام دار، فراتر از حداقل های مورد ادعای آنها (١٩٧٢ ,Odell)؛ منابعی که سازمان به دست آورده و به مخارج ضروری، تعلق نگرفته است ( & Dimick ١٩٧٨ ,Murray)؛ منابع و منافع فوق العاده (١٩٧٨ ,Salancik &Pfeffer (؛ از جمله تعریف هایی است که از این مفهوم ارائه شده است .
همان طور که جدول ١ نشان میدهد، بیشتر پژوهش ها، ظرفیت های مازاد سازمانی را با منابع مالی سازمان ، عملیاتی کرده اند و آن را معادل منابع مالی مازاد١، در نظر گرفته اند؛ بنابراین در این میـان ، شکاف عمـده ای به چشـم میخورد و آن عدم توجه به ایجاد «ظرفیت مازاد سازمانی» در سایر منابع سازمانی است ؛ زیرا منابع سازمان ، تنها منحصر به منابع مالی، نیست .
Basic social process نتایج این پژوهش ، نشان داد که مقولۀ محوری با عنوان «فرا محرکهای سازمانی»، یک فرآیند اجتماعی اصلی است که با ٥ نوع اقدام زیر، صورت میگیرد: ـ ارائۀ فرصت های مازاد، برای احیإ قابلیت های کارکنان ازجمله اقداماتی است که مدیران در قالب «فرا محرکهای سازمانی» انجام میدهند.