تأثیر هنر ساسانی در نقشمایه‌های حیوانی کتاب کلز مقالة

نقوش ساسانی از طریق تجارت در کرانه‌های دریای مدیترانه و جنگ‌های صلیبی و همچنین تسلط اعراب مسلمان بر سرزمین‌های مسیحی به فرهنگ اروپا نفوذ کرد و بسیاری از نقشمایه‌های پارچه‌ها، ظروف و گچ‌بری‌ها به مسیحیت انتقال یافت. مسیحیان با توجه به مبانی دینی خود، نقشمایه‌ها را تبدیل به مضامین مذهبی نموده و کتب و نسخ مصور دینی را با آن‌ها آراستند. هنر کتاب‌آرایی مسیحی پیوندی تنگاتنگ با هنر بیزانسی داشت و هنر بیزانس حاصل دستاوردهای فرهنگی و هنری رومی و ساسانی بود. نوشتن متون انجیل و ترویج مضامین دینی، راهبان مسیحی در دیرها را ترغیب به خلق آثاری با تزیینات فراوان و نمادهای انتزاعی نمود. شیوه جانور نگاری و نقش‌پردازی حیوانات تخیلی و روش‌های ترکیب‌بندی در پارچه‌های ابریشمین و ظروف سیمین ساسانی علاوه بر نشانه‌های زیبایی شناسانه، بیان انتزاعی به وجود آورد که به جهان مسیحیت نیز رخنه کرد. مسئله مورد طرح در پژوهش حاضر بر این نکته استوار است که هنر ساسانی باشکوه‌ترین دوران تاریخی قبل از اسلام در ایران بوده و تأثیرات سیاسی و اجتماعی باعث پیدایش و شکل‌گیری جهانی‌شدن هنر این دوران شده است و مضامین تخیل پردازانه آن توانسته با هنر انتزاعی مسیحی ارتباط معنایی برقرار کند. کتاب کلز یکی از نسخ مصور قرون‌وسطی می‌باشد که توسط راهبان آذین گری شده و حاوی روایات انجیل و مکاشفات یوحنا می‌باشد. این کتاب دارای تصاویری همچون جانوران ترکیبی، موجودات بالدار و پرندگان خیالی است که تأثیر هنر ساسانی در طراحی نقوش نسخه را اثبات می‌نمایند. هدف از این پژوهش بررسی تصویری و مفهومی نقوش جانوری موجود در کتاب کلز و تأثیرات هنر ساسانی در مصورسازی این نسخه است. روش تحقیق به روش توصیفی و تطبیقی است و اطلاعات آن نیز با مطالعات کتابخانه‌ای جمع‌آوری‌شده است. پرسش قابل‌طرح نیز در این نوشتار بر این قرار است که ویژگی نقشمایه‌های ساسانی چه بوده‌اند و چه تأثیراتی بر کتاب‌آرایی نسخ مذهبی مسیحیت داشته‌اند. بابیان دلایل این تأثیرگذاری‌ها، چگونگی راهیابی نقشمایه‌های ساسانی به جهان غرب نیز توضیح داده‌شده است.

The Sassanid motifs penetrated the European culture due to trading along Mediterranean Sea, crusade and Muslim Arab domination on Christian lands and many motifs of fabrics, utensils and moldings transferred to Christianity. The Christians changed these motifs to religious concepts regarding their own religious beliefs and illustrated their religious books with them. The Christian art of book illustration has a very close relationship with Byzantine art. The Byzantine art was a result of Sassanid and Roman cultural and artistic achievements. Writing the New Testament and presenting religious concepts motivated the abbes to design manuscripts with abstract symbols and adornments. The style drawing animals and imaginative beasts along with composition methods in silk fabrics and Sassanid silver works not only created aesthetic signs but also resulted in abstract expression which also penetrated the Christianity. Present paper is based on the fact that the Sassanid art was the most glorious historical era before Islamic, when political and social influence lead to globalization of art of such era and its imaginative concepts led to a semantic relationship with Christian art. The book of Kells is a middle age's illustrated manuscript, trimmed by abbes and includes exemplum of gospel and revelation of John. This manuscript includes images of hybrid beast, winged creatures and imaginary birds which demonstrates the effect of Sassanid art in design of its images and motifs. The present paper aims to study the pictorial and conceptual context of animal motifs in Kells book and also consider the Sassanid art influences. This is a descriptive – analytical study and the data was collected based on library resources. The question is that: what were the characteristics of Sassanid motifs and how did they effect book illustration of Christian religious manuscripts. With declaration of the reason for such effect, it is also clarified and explained how the Sassanid motifs made their way to the western world.