خلاصة:
تألیف کتابهای درسی و کمکدرسی که برخوردار از استانداردهای لازم علمی، پژوهشی و آموزشی باشند، برای دروس رشتههای دانشگاهی امری ضروری است. در سالهای اخیر چندین سازمان و نهاد در این زمینه فعالیت چشمگیر دارند نظیر؛ سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی(سمت)، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، دانشگاه پیام نور و از این قبیل، که جای تقدیر دارند. از همین طریق در رشتة تاریخ نیز کتابهای متعددی از سوی پژوهشگران و استادان تاریخ دانشگاههای کشور تألیف و انتشار یافته که برخی از آنها کاربرد آموزشی یافته و مورد استفادة دانشجویان قرار گرفته است. هرچند تألیف این آثار اقدام ارزشمندی است؛ اما نقد و بررسی این متون میتواند هم به غنای علمی و آموزشی آنها بیفزاید و هم الگوی مناسبی را در اختیار نویسندگان آثار بعدی قرار دهد که هرچه بیشتر بر امتیازات اثر خویش بیفزایند و از دامنة کاستیهای آن بکاهند. یکی از این نمونه کتابها که به تازگی تألیف و انتشار یافته، کتاب شناخت و نقد منابع و مآخذ تاریخ ایران بعد از اسلام، ویژه رشتة تاریخ است که در این مقاله مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. یافتة این بررسی آن است که بهرغم پارهای کاستیهای شکلی و محتوایی، این کتاب در موضوع خود به عنوان کتاب درسی مناسب است.
the educational, scholastic, and research standards. In recent years, several organizations and institutes such as the Center for Studying and Compiling University Books in Humanities (SAMT), the Research Center for Humanities and Cultural Studies, the Research Center of Seminary and University, the Payam Noor University, among others, are active in publishing such books. Under the auspices of such centers, many history books have been compiled by researchers and teachers of history, and some of these books have been assigned as textbooks for universities. What is lacking is a series of books reviewing such textbooks so that they may increase in richness. Reviews can serve as guides for future writers since they show the strengths as well as the shortcomings of university books. The present work is a review of a book recently published under the title of The Knowledge and Criticism of the History of Iran after Islam. The book has been assigned as a textbook for students of history. Results of the present review show that although the above-mentioned book is an appropriate textbook, it suffers from some shortcomings in terms of both form and content.
ملخص الجهاز:
"همین تـلاش مورخـان موجـب پدیـد آمدن انبوهی از متون تاریخی در دوره های مختلف تاریخ ایران بعد از اسـلام شـده کـه جدا از بررسی محتوا، انگیزه و اهداف ، بینش و نگرش این مورخان در تـاریخ نگـاری و دیگر موضوعات ، شناخت و معرفی این متون که امروزه به عنوان منابع در پژوهش هـای تاریخی از آنان یاد میشود، فهرست پرشماری را شکل میدهد.
وی با ذکر بخـش «در بـاب مآخـذ» کتـاب تاریخ ایران بعد از اسلام دکتر عبدالحسین زرین کوب به عنوان نمونه ای از ارائـۀ گونـه - های منابع تاریخی، و کتاب شناسایی منابع و مآخذ تـاریخ ایـران تـألیف دکتـر عزیـزالله بیات از نوع معرفی منابع بر پایۀ ترتیب الفبایی، اثر خویش را «معرفـی و بررسـی کوتـاه مهم ترین منابع تاریخی ایران بعد از اسلام به تفکیک دوره هـای تـاریخی» عنـوان کـرده است .
(صادقی، ١٣٩٣: نه ) به گمان نویسنده تا کنون کتاب جداگانه ای بـه زبـان فارسـی در این باره براساس تقسیم بندی دوره ای نوشته نشده و چارچوبه ای کـه در ایـن کتـاب برای ارائۀ منابع در نظر گرفته ، دوران فرمانروایی خاندان های اصلی در تاریخ ایران پـس از اسلام بوده است .
در مجموع ، محتوا و موضوع این اثر در جنبۀ شناخت و معرفی منابع دوره های مختلـف تاریخ ایران بعد از اسلام ، با اهداف درس «شـناخت و نقـد منـابع تـاریخ ایـران بعـد از اسلام » تناسب دارد و حجم کتاب با این دو واحد درسی و نیز بـا سرفصـل آن تناسـب دارد، هر چند در برنامۀ معمول رشتۀ تاریخ دانشگاه ها به دلیل اختیاری بودن ایـن درس ، سرفصل مشخصی برای آن تعریف نشده است ."
(
, 
, 
)
