خلاصة:
هدف از این پژوهش، بررسی عوامل مؤثر بر سطح دشواری متون پزشکی فارسی برای خارجیها و ارائهی انگارهای بهمنظور سطحبندی متون آموزش فارسی به فارسیآموزان خارجی است که به ادامه تحصیل در رشتههای علوم پزشکی دانشگاههای ایران تمایل دارند. چارچوب نظری تحقیق، رویکرد نظاممند- نقشگرای هلیدی است و روش پژوهش، دارای مؤلفههای کیفی برگرفته از پرسشنامهی سنجش عوامل مؤثر بر سطح دشواری متون پزشکی فارسی است که پایایی و روایی آن به تأیید رسیده و فارسیآموزان خارجی مرکز آموزش زبان فارسی دانشگاه بینالمللی امام خمینی(ره) به آن پاسخ دادهاند. نتایج پژوهش نشان داد که استعاره دستوری اسمسازی از فعل و صفت، صفتسازی (فاعلی و مفعولی) از فعل، موجزگویی، واژههای تخصصی، مرتبگی(همپایه و ناهمپایه) بسطی افزایشی و واژگونمرتبگی در سطح گروه، بند و بند مرکب، از عوامل مؤثر در دشواری متون پزشکی فارسی هستند. همچنین دادهها امکان ارائهی انگارهی سطحبندی متون پزشکی فارسی برای خارجیها در چارچوب دستور نظاممند- نقشگرای هلیدی را فراهم ساخت. انگارهی پیشنهادی قابل استفاده در امور تهیه و تدوین متون آموزشی، آزمونسازی و ارزشیابی سطحزبانی فارسیآموزان غیرایرانی است.
The aim of this study is to investigate the factors affecting the difficulty level of Persian medical texts for foreigners and to provide a model in order to leveling the Persian language teaching texts for foreign students who continue to study in medical sciences at the Iran's universities. The theoretical framework of the research is the Halliday's systemic-functional approach. The research methodology has qualitative components derived from the questionnaire measuring the factors affecting the difficulty level of the Persian medical texts that has been confirmed and its validity has been confirmed and foreign Persian students of the Persian Language Center of the Imam Khomeini International University(IKIU) have responded to it. The results of this study showed that the grammatical metaphor of nominalization of verb and adjective, adjectivization (subjective and objective) from verb, logogenetic patterns of wording, Specialized words, enhanced expansion ranking (parataxis and hypotaxis) and rank-shifting in the level of group, clause, and clause complexe, are the factors influencing difficulty in Persian medical texts. Also, the data provided the possibility of presenting a model of Persian medical texts leveling for foreigners within the framework of on Halliday's systemic-functional grammar. The suggested model can be used in the preparation and development of educational texts, language testing and evaluation of language skills of Non-Persian language speakers.
ملخص الجهاز:
چارچوب نظري تحقيق ، رويکرد نظام مند- نقش گراي هليدي است و روش پژوهش ، داراي مؤلفه هاي کيفي برگرفته از پرسش نامه ي سنجش عوامل مؤثر بر سطح دشواري متون پزشکي فارسي است که پايايي و روايي آن به تأييد رسيده و فارسيآموزان خارجي مرکز آموزش زبان فارسي دانشگاه بين المللي امام خميني (ره ) به آن پاسخ داده اند.
در ميان افراد متعددي که تلاش داشته اند راهکاري براي تعيين سطح زباني متون پيشنهاد دهند، هليدي به عنوان نظريه پرداز و طلايه دار دستور نظام مند نقش گرا و نيز به عنوان کسي که سال هاي متمادي در امر آموزش زبان انگليسي فعاليت داشته ، در چارچوب دستور خود، فرمول هايي را براي تعيين ميزان پيچيدگي زباني متون ، ارائه نموده است : يکي از فرمول ها براي محاسبه پيچيدگي زباني متون از جنبه واژگاني است که از نسبت تعداد واژه هاي محتوايي غيرتکراري و غيرهم خانواده بر تعداد بندهاي متن مشخص ميشود و ديگري براي محاسبه پيچيدگي متون از جنبه دستوري که از نسبت تعداد بندهاي وابسته به جملات داراي بند وابسته حاصل ميشود.
با وجود آنکه برخي از پژوهشگران (تو، فان و توماس ،٢٠١٣) معتقدند فرمول هاي محاسبه پيچيدگي زباني هليدي در مقايسه با فرمول هاي ديگر، اعتبار بيشتري در تعيين ميزان پيچيدگي، خوانايي ١ و درنتيجه سطح بندي متون آموزش زبان دارند؛ ولي، هليدي مشخص نکرده که هرکدام از ساخت هاي زباني در سطح واژگان - دستور چه تأثيري 2 در پيچيدگي زباني و خوانايي دارد؛ به عنوان نمونه براساس فرمول هليدي ميزان پيچيدگي واژگاني و دستوري ٣ جملات زير با وجود تفاوت در ساخت زباني، يکسان است : ١- (الف ) خون ريخته شده در دهليز، از دريچه ي بين دهليز و بطن ميگذرد و وارد بطن ميشود.