خلاصة:
«گفتمان» از جمله اصطلاحاتی است که با وجود تازگی، به سرعت کاربردی وسیع یافته و در واقع، همان ساختار و قالبی است که گوینده برای بیان نکات مورد نظر خود انتخاب میکند. گفتمان، به انواعی گوناگون چون ادبی، سیاسی، دینی، فرهنگی و... تقسیم میشود. متون داستانی از جمله متونیاند که دارای زمینهای مناسب برای انعکاس گفتماناند؛ بر این اساس، در این پژوهش، و اثر از ادبیّات داستانی لبنان و ایران را که به خوبی انعکاسدهندۀ گفتمان هستند، انتخاب نمودهایم. ادبیّات داستانی این دو کشور، در حوزۀ مقاومت، آثاری فاخر عرضه داشته است. مجموعه داستانهای قلم رصاص در لبنان و رمان دا در ایران، از جملۀ این آثار به شمار میروند که هردو دارای رویکردی واقعگرایانه هستند. پژوهش پیش رو سعی بر آن دارد تا عناصر گفتمان تشیّع ایران و لبنان را در رمان دا و مجموعۀ داستانی قلم رصاص مورد بررسی تطبیقی قرار دهد. حاصل این بررسی، نشان دادن اشتراک گفتمان تشیّع در این دو متن در محورهای خداباوری، مبارزۀ خستگیناپذیر، شهادتطلبی، الگوپذیری از عاشورای امام حسین (ع) و اعتماد به ولایت فقیه است.
یعد الخطاب من المصطلحات التی وظفت بسرعة توظیفا واسع النطاق رغم حداثته. فی الواقع الخطاب هو البنیة والصیاغة التی یستخدمها الراوی للتعبیر عما یجیش فی نفسه. ینقسم الخطاب إلی أنواع منها: الأدبی والسیاسی والدینی والثقافی و... تعد النصوص الروائیة من النصوص التی لها أرضیة مناسبة لتعکس الخطاب ومن هذا المنطلق، اخترنا فی هذا المقال إثنین من الأعمال الأدبیة الروائیة من بلاد إیران ولبنان نظرا إلی أهلیتهما فی عرض الخطاب هذا. قد عرض الأدب الروائی للبلادین فی الأدب المقاوم أعمالا أدبیة ثمینة وتعد المجموعات الروائیة قلم رصاص بلبنان وروایة دا فی إیران ذات الاتجاه الواقعی معا. ومهمة هذا المقال هی الدراسة المقارنة لمکونات الخطاب الشیعی لإیران ولبنان فی الروایة دا والمجموعة القصصیة قلم رصاص.
ملخص الجهاز:
پژوهش پیش رو سعی بر آن دارد تا عناصر گفتمان تشیع ایران و لبنان را در رمان «دا» و مجموعۀ داستانی «قلم رصاص» مورد بررسی تطبیقی قرار دهد و حاصل این بررسی، نشان دادن اشتراک گفتمان تشیع در این دو متن در محورهای خداباوری، مبارزۀ خستگیناپذیر، شهادتطلبی، الگوپذیری از عاشورای امام حسین(ع) و اعتماد به ولایت فقیه است.
1-4- پیشینۀ تحقیق: در حوزۀ بررسی و نقد رمان «دا» تا اکنون چه در قالب کتاب و مقاله و چه در قالب نشستهای نقد و بررسی، کارهای بسیار شدهاست، که از میان آنها برای نمونه میتوان به این موارد اشاره کرد: «روایت زنانه از جنگ: تحلیل انتقادی کتاب خاطرات دا» تألیف محمدرضا جوادی یگانه و محمدعلی صحفی، منتشرشده در فصلنامۀ نقد ادبی، «کندوکاوی بر کتاب «دا» تألیف عباس خلجی، منتشرشده در مجلۀ نگین ایران، همچنین نشست نقد تطبیقی دو روان «دا» و «مطر علی بغداد» برگزار شده در پژوهشکدۀ مطالعات اجتماعی در شهریورماه 1394 .
در این مقاله نیز گفتمان شیعیان در واقع انعکاس اعتقادات آنان در داستانهای مورد بررسی در این پژوهش است که در ذیل به معرفی و تحلیل آنها در متنهای مورد بررسی میپردازیم: 2-4-1- خداباوری: خداباوری حزبالله، تنها عقیدهای محض و مجرد نیست که در شئون فردی و ادای فرائض دینی و عبادات خلاصه شدهباشد، بلکه خود راه و روشی برای زندگی کامل در تمام جهات و در رابطه با دیگران است.
گفتنی است ایمانی که در گفتمان شیعی حزبالله دیده میشود، تنها مختص رزمندگان مقاومت نیست، بلکه در باور مردم جنوب لبنان جای گرفتهاست، بهگونهای که این ایمان، تنها وسیلهای است که آنان در لحظات دشوار به آن پناه میبرند و با آن حمایتی روحانی برای یکدیگر پدید میآورند.