خلاصة:
نوشتار حاضر برنامه مقدماتی اصلاح بانکی کشور را طرح می کند
در ابتدا لزوم اصلاح نظام بانکی بیان شده» سپس جزییات برنامه مقدماتی و
الزامات تحقق آن تبیین شده و در نهایت خطوط اصلی اصلاحات بلندمدت
بنیادین مطرح میشود.
پشتیبانی از رشد پایدار مناسب نیست. این در شرایطی است که در سالهای
اخیر دسترسی بنگاه به منابع مالی جایگزین تسهیلات بانکی نیز محدودشده
و تامین مالی بهعنوان بزرگترین محدودیت تولید» فرایند خروج از رکود
را کند کرده است. در شرایطی که افزایش هزینه تامین مالی و کاهش
دسترسی به تسهیلات, تنگنای اعتباری را تشدید و تولید را محدود کردهاند.
سازوکارهای اعطای اعتبار نیز به گونهای است که منابع را لزوما به کاراترین
تولیدکننده تخصیص نمیدهد؛ درنتیجه سوء تخصیص تشدید و کارایی کل
اقتصاد از این حیث نیز کاهشیافته است. این در حالی است که از یکسو
نسبت نقدینگی و دارایی بانکها به تولید مستمرا زیاد شده و از سوی دیگر,
روند کاهنده شاخصهای سودآوری بانکها نشان میدهد افزایش نرخهای
سود بانکی منجر به افزایش حاشیه سود بانکها نشده است.
علاوه بر کاهش شاخصهای سودآوری, روندهای حاکم بر شاخصهای
ثبات بانکها -مانند نسبت مطالبات غیرجاری و کفایت سرمایه -
نشاندهنده تضعیف فراگیر و مستمر سلامت شبکه بانکی است. درنتیجه.
علاوه بر مسئله تنگنای اعتباری» امنیت و پایداری تامین مالی تولید نیز به
خاطر کاهش ثبات و سلامت بانکی بهشدت در مخاطره قرا رگرفته است.
شرایط حاکم بهگونهای است که نهتنها زیان بالقوه مرتبط با داراییهای
منجمد از سرمایه موجود در شبکه بانکی بهمراتب بزرگتر شدهاست. بلکه
مشکل جریان نقد بانکها نیز روزبهروز وخیمتر گشتهاست. بهعبارتدیگر
شبکه بانکی کشور مستمرا به تزلزل در ارائه کارکردها و وقوع یک بحران
بانکی نزدیک شدهاست. بنابراین» در وهله اول جهت فاصله گرفتن از وقوع
یک بحراان محتمل و سپس جهت برطرف نمودن دو عارضه نرخ سود بالا و
افت تسهیلات, لازم است اقداماتی اساسی و عاجل برای اصلاح نظام بانکی
کشور آغاز شوند.
وضعیت موجود نظام بانکی یک وضعیت تعادلی بوده و در پاسخ به
وجود آمده است. این وضعیت در چارچوب زیرساختهای موجود شکل گرفته.
بنابراین تغییر آن نیز نیازمند تغییر قواعد بازی است. بهطوری که انتظار
نمیرود بدون اجرای مجموعهای از اصلاحات اساسی ساختاری و نهادی در
قوانین شکلدهنده روابط فعالان بازار ساختار بازاره محیط کسبوکار
بانکی» زیرساختهای اطلاعاتی» مدیریت ریسک» نقش تنظیمگری بانک
مرکزی و سیاستگذاری وضعیت نظام بانکی بهصورت پایداری تغییر کند.
بنابراین» در شرایط کنونی, ارائه یک برنامه اصلاحی جامع که معضلات اصلی
در این راستا برنامهای در دولایه طراحی شده است. هدف لایه اول
انجام یک سری اقدامات عاجل است تا شبکه بانکی را از یک بحران محتمل
دور و سلامت نسبی بانکها را احیا کند» مشروط به آن که وضع کنونی از
لحاظ ثبات پولی (حفظ تورم تکرقمی) و نیز وخیمتر نشدن توسعه مالی
(عدمتشدید تنگنای اعتباری) بدتر نشود. بنابراین» افزایش چشمگیر حجم
تسهیلات و تامین مالی و یا کاهش بیشتر تورم را نبایید از لایه اول این
برنامه انتظار داشت, بلکه با انجام این بستهها در ابتدا سلامت شبکه بانکی
به صورت نسبی افزایش پیداکرده و این آمادگی ایجاد میشود تا با به اجرا
درآمدن بستههای لایه دوم که مجموعهای از برنامههای اصلاحاتی بنیادین
هستند. افزایش قدرت تسهیلاتدهی بانکهاء رشد اقتصادی پایدار و ثبات
تورم تکرقمی نیز محقق گردند.
با توجه به معضلات کنونی نظام بانکی» نقشه راه دستیابی به اهداف
موردنظر مبتنی بر پنج محور اصلی ۱) تقویت نقش نظارتی بانک مرکزی, ۲)
سیاستگذاری پولی قاعدهمندء ۳) بهبود محیط کسبوکار بانکی, ۴) انضباط
مالی دولت و ۵) افزایش قدرت وامدهی بانکها طراحیشده است. هر یک از
و نهادی است که برخی از آنها عاجل هستند و برخی دیگر بهدلیل زمانبر
بودن ثمردهی آنهاء در فرایندی بلندمدتتر دیده شدهاند. با این حال,لازم
است همه ابعاد به سرعت اجرا شوند.