رتبه‌بندی چالش‌های موجود در قراردادهای مشارکت بخش خصوصی-دولتی در پروژه‌های زیربنایی مقالة

یکی از مسائل مهم امروز دنیا برای دستیابی به توسعه، ایجاد تأسیسات زیربنایی و زیرساختی است؛ چراکه هیچ اقتصادی نه در ایران و نه در جهان نمی‌تواند بدون ایجاد زیرساخت‌های لازم پیشرفت مناسبی داشته باشد. بنا بر دلایلی همچون بالا بودن هزینه، طولانی بودن مدت بازگشت سرمایه، ضعف مالی و عدم‌حمایت قوانین و مقررات از بخش خصوصی و...، همواره ایجاد زیرساخت‌ها بر عهده بخش عمومی یا همان دولت و سازمان‌های دولتی و عمومی بوده است. مشارکت عمومی-خصوصی یا همان PPP، مدلی برای تأمین مالی پروژه‌های زیرساختی و زیربنایی مثل پروژه‌های سیستم‌های ارتباطاتی، فرودگاه‌ها و کارخانه‌های تولید برق است. در این مطالعه با استفاده از مطالعات پیشین که ازنظر ماهوی در چارچوب این مطالعه قرار دارند و با نگاهی تازه از زاویه جدیدی به موضوع چالش‌های موجود در قراردادهای مشارکت بخش خصوصی-دولتی در پروژه‌های زیربنایی توجه شد و سعی شد تا این چالش‌ها از منظر کارفرما، مشاوران و پیمانکاران رتبه بررسی شود. در این تحقیق جامعه‌ی آماری موردبررسی 120  نفر بود. نتایج پرسشنامه‌ها نشان داد که بستر لازم برای تأمین مالی پروژه و تضمین‌های کافی و همچنین مسائل مربوط به قراردادها و قوانین یا ابهامات آن مهم‌ترین چالش‌ و مانع پیش روی قراردادهای مشارکت بخش خصوصی-دولتی در پروژه‌های زیربنایی (بزرگراه‌ها) هستند. درنتیجه، برای حل این مشکلات در پروژه‌های آتی باید بر روی برداشتن این موانع و تأمین بستر مالی مناسب تمرکز شود.

نتایج پرسشنامه‌ها نشان داد که بستر لازم برای تأمین مالی پروژه و تضمین‌های کافی و همچنین مسائل مربوط به قراردادها و قوانین یا ابهامات آن مهم‌ترین چالش‌ و مانع پیش روی قراردادهای مشارکت بخش خصوصی-دولتی در پروژه‌های زیربنایی (بزرگراه‌ها) هستند. در کشورهای درحال‌توسعه مانند ایران، بخش خصوصی با حمایت دولت دارای پتانسیل لازم برای مشارکت در پروژه‌های زیربنایی است و ازآنجایی‌که عواملی را می‌توان برشمرد که بر پروژه‌ها تأثیر می‌گذارند، نظیر محدود بودن منابع و گسترده بودن پروژه‌های زیربنایی و شرایط سیاسی، اقتصادی کشور و سیاست‌های دولت مبنی بر اصل 44 (با اهداف شتاب بخشیدن به رشد اقتصادی، افزایش رقابت‌پذیری در اقتصاد ملی و افزایش سهم بخش‌های خصوصی و تعاونی در اقتصاد ملی) و نیز قانون حمایت و تشویق سرمایه‌گذاری، دولت تمایل دارد که مداخله خود را در پروژه‌های زیربنایی کاهش داده و کمتر به تأمین مالی پروژه‌ها از بودجه عمومی بپردازد. 6-2- ارزیابی نتایج تحقیق در این تحقیق از هر دو ابزار مصاحبه و پرسشنامه به‌طور هم‌زمان استفاده شد و چالش‌ها و موانع پیش روی قراردادهای مشارکت بخش خصوصی–دولتی در حوزه‌های زیربنایی (بزرگراه‌ها) از منظر کارفرما، ازنظر شاخص‌های زیر موردبررسی قرار گرفت: 1- شناسایی و معرفی پروژه‌ها طبق نیاز جامعه عمرانی؛ 2- شرایط انتخاب سرمایه‌گذار؛ 3- بستر لازم برای تأمین مالی پروژه و تضمین‌های کافی؛ 4- مسائل مربوط به قراردادها و قوانین یا ابهامات آن؛ 5- بهره‌برداری از پروژه و مشکلات واگذاری و خرید آن؛ 6- هزینه تملک/خرید زمین.