خلاصة:
قانون اساسی جمهوری اسلامی به عنوان یک مفهوم و پدیده تاثیرگذار نیازمند بررسی تاریخی است تا بتوان به چرایی شکلگیری مفاهیم و عناصر تشکیلدهنده آن پی برد. مفاهیم و عناصری که از پیش از انقلاب و در نتیجه تحولات انقلاب از سویی و همچنین تلاشهای فکری تدوینکنندگان با توجه به معضل عرفی¬سازی شکل گرفت. بزرگان انقلاب نه تنها مفهوم و اندیشه خاصی از قانون در ذهن نداشتند، بلکه درباره چگونگی تدوین قانون به درستی نیندیشیده بودند. به همین دلیل در زمان تدوین قانون اساسی با معضلات متعددی برای تنظیم¬بندهای کلیدیای همچون مسائل حاکمیتی و حقوق ملت و آزادیهای اساسی مواجه بودند. از این رو برای درک چرایی و چگونگی پدیده قانون اساسی در جمهوری اسلامی ایران هم باید به مفاهیم تاریخی و چگونگی شکلگیری آن توجه کرد و هم به مسئله نحوه عرفی ساختن قوانین در ایران نظر داشت. امری که با توجه به ذهنیتها و نیتهای تدوینکنندگان قانون اساسی جمهوری اسلامی و در پاسخ به مسائل زمانه شکل میگیرد.
ملخص الجهاز:
از این رو برای درک چرایی و چگونگی پدیده قانون اساسی در جمهوری اسلامی ایران هم باید به مفاهیم تاریخی و چگونگی شکلگیری آن توجه کرد و هم به مسئله نحوه عرفی ساختن قوانین در ایران نظر داشت.
به همین دلیل در این پژوهش به دنبال آن هستیم تا دریابیم فرایند عرفی شدن و اصلاح دینی، چگونه باعث شکلدهی به مفهوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران شد؟ عناصر مفهومی موجود در قانون اساسی چیست و دارای چه تاریخچهای هستند؟ و مهمتر از همه اینکه چه برداشتی از مفاهیم اساسی در قانون اساسی وجود داشت که بر اساس آن انقلاب و آینده نظام ترسیم شد؟ روش پژوهش: هرمنوتیک قصدمندانه روش هرمنوتیک، یکی از مهمترین روشهای بررسی تاریخ است.
در این روش نیز هر چند داعیه بررسی زمینههای فکری دارد، به دلیل بیتوجهی به قصدیت مؤلفان و در نظر داشتن اندیشه تجدد به عنوان محکی اصلی برای قانون اساسی، خطاها و البته تفسیرهای مشابهی صورت میگیرد.
این مسئله در حالی بود که روند عرفی شدن که در نحوه قانونگذاری از بعد از مشروطه به بعد اندیشه نخبگان سیاسی را به خود مشغول کرده بود، پس از انقلاب نیز به دلیل تشکیل مجلس خبرگان قانون اساسی مجددا مسئلهساز شده بود.
اما اگر اعضای مجلس خبرگان میپذیرفتند که آیتالله خمینی(ره) همان شخصی است که همه اصول عالیه اخلاقی و فقهی را یکجا با هم دارد، این سؤال برای آنان مطرح بود که پس از ایشان چه باید کرد.