خلاصة:
تقدیم و تاخیر یکی از شیوههای بیانی قرآن و از اسباب اجمال آن است که بر اعجاز، زیبایی روش و اسلوب قرآن کریم دلالت دارد. با وجود این، برخی از مستشرقان مدعی شده اند تقدیم و تاخیرهای قرآن به ویژه تقدیم و تاخیر جار و مجرور، موجب سردرگمی مخاطب میشود. بر این اساس، بررسی انواع و مصادیق گوناگون تقدیم و تاخیر جار و مجرور در قرآن کریم، نشان می دهد که این موضوع به فهم بیشتر آیات و آشنایی با روش و فنون بلاغت و فصاحت و در نهایت درک بهتر اعجاز قرآن می انجامد. افزون بر این، همه حروف جر کارکرد یکسانی ندارند، بلکه پاره ای به علت نقش و جایگاه برتر و تعدادی نیز، به جهت همسویی با سیاق آیات قبلی، بر یکدیگر مقدم شده اند.
Priority and posterity are one of the expressive styles of the Qur’an and among its means of brevity، which denote the inimitability and beauty of style of the Holy Qur’an. Nevertheless، some of the orientalists have claimed that the Qur’an’s priority (taqaddum) and posterity (ta’akhkhur)، especially the priority and posterity of jar and majrūr (a preposition and the word it governs) have caused confusion among the addressees. Accordingly، examining various types and evidences of priority and posterity of jar and majrūr in the Holy Qur’an shows that this would result in understanding most of the verses and familiarization with style and art of rhetoric and eloquence and finally better understanding the Qur’an’s inimitability. In addition، all the prepositions do not have the same functions; rather، some of them have become prior over others due to their superior role and status and a number due to their conformity with the context of previous verses.
ملخص الجهاز:
تقدیم و تأخیر در آیات مشابه؛ در قرآن کریم آیاتی وجود دارد که دارای کلمات مشابه زیادی هستند، اما بهرغم تشابه، اختلافی در ترتیب و نحوه چینش کلمات دارند، چراکه در یک آیه، کلمه‌ای مقدم شده و در آیه‌ای دیگر همان کلمه مؤخر گشته است و این، به سبب حکمتی بلاغی است که خدای متعال در سیاق آیات به ودیعت نهاده است، مانند: (واتقوا یوما لا تجزی نفس عن نفس شیئا ولا یقبل منها شفاعة ولا یؤخذ منها عدل ولا هم ینصرون) (بقره/ 84) و (واتقوا یوما لا تجزی نفس عن نفس شیئا ولا یقبل منها عدل ولا تنفعها شفاعة ولا هم ینصرون) (بقره/ 321؛ و نیز ر.
آیۀ سورۀ مائده نیز در سیاق ترک عداوت و دشمنی آمده است، به همین سبب در آنجا «قیام برای خدا و در راه او» مقدم داشته شده است، زیرا این امر مؤمنان را بهتر باز می‌دارد، و به دنبال آن «شهادت به عدل» را آورده است.
علت اینکه در آیۀ 95 سورۀ نساء جار و مجرور «فی سبیل الله» بر «بأموالهم و أنفسهم» مقدم شده است، این است که قبل از آن، آیات زیادی وارد شدهاند که مؤمنان را به جنگ و جهاد در راه خدا تشویق می‌کنند، از جمله: (یا أیها الذین آمنوا خذوا حذرکم فانفروا ثبات أو انفروا جمیعا) (نساء/ 17).
در مورد تقدیم و تأخیر جار و مجرور در آیات فوق باید گفت که در سورۀ اعراف «بآیاتنا» مقدم شده است، چراکه اهتمام بیشتری به آن داده شده است و این امر از ماقبل و مابعد آیه فهمیده میشود.
(
, 
, 
)
