خلاصة:
در باب تفاوت میان «نبی »، «رسول » و «امام » دیدگاه های متفاوتی مطرح شده است . در این
میان ، دو دیدگاه از همه معروف ترند؛ یکی از این دو، در باب تفاوت میان «نبی » و «رسول » است
که «نبی » را مامور به تبلیغ نمی داند، ولی «رسول » را مامور به تبلیغ می داند. در دیدگاه دوم (مبتنی
بر روایات زراره )، «امام » قادر به دیدن فرشته نیست ، اما «نبی » و «رسول » با اندک تفاوتی قائل به
دیدن فرشته هستند. محققان بسیاری ، دیدگاه نخست را به دلایلی مخدوش دانسته اند و به حسب
استقصا، تمامی محققان ، دیدگاه دوم را به گونه ای تفسیر کرده اند که منجر به تعارضات کلامی و
دلالی می شود، و سپس سعی میکنند با توجیهاتی این تعارضات را برطرف کنند. تعارض کلامی
در ناسازگاری مقام امامت با ندیدن فرشته مطرح می شود، و تعارض دلالی با روایاتی مطرح
می شود که به دیدن فرشته توسط امام تصریح میکنند. این مقاله پس از بررسی تمامی دیدگاه ها،
به دفاع از دیدگاه نخست پرداخته ، و سپس با تبیین جدیدی از روایات زراره ، تعارضات کلامی و
دلالی به وجودآمده در دیدگاه دوم را برطرف می سازد
ملخص الجهاز:
اما روشن است که چنین تلازمی در میان نیست؛ فلسفۀ بعثت انبیا دست‌یابی به معارف الهی و اتمام حجت خداوند بر بندگان است، و همان‌طور که بیان کردیم، اصل وجود «نبی» این هدف را محقق می‌کند، خواه مأمور به تبلیغ باشد یا نباشد؛ از این رو، در برخی روایات، از انبیایی نام برده شده که مبعوث به سوی احدی نیستند (کلینی، 1407ق، ۱: ۱۷۵).
دیدگاه چهارم: تفاوت در نحوۀ تبلیغ وحی هم نبی و هم رسول هر دو مأمور به تبلیغ هستند، ولی «رسول» مستقلا مأمور به تبلیغ است و «نبی» تحت امر رسول دیگری مأمور به تبلیغ است؛ چنان‌که حضرت لوط تحت امر حضرت ابراهیم مأمور به تبلیغ قوم خود شده بود (کلینی، 1407ق، ۱: ۱۷۵)؛ به تعبیر دیگر رسول، بی‌واسطه مأمور به تبلیغ مردم است و نبی با واسطۀ رسول چنین مأموریتی را بر عهده دارد.
این سخن هم دور از تحقیق است، چراکه: اولا: این پاسخ شما، تعارض کلامی حدیث را رفع می‌کند و نه تعارض دلالی آن را؛ ثانیا: این حرف‌ها و توجیه‌ها در حدیث نیامده و به نظر می‌رسد تحمیل بر حدیث باشد؛ ثالثا: با این سخن، کار خراب‌تر می‌شود؛ به این بیان که «نبی» ـ که مرتبه‌اش بسیار پایین‌تر از «امام» است ـ بی‌واسطه می‌تواند فرشته را ببیند، ولی «امام» با آن عظمتش باید برای دیدن فرشته، واسطه‌ای چون پیامبر اکرم داشته باشد!
(
, 
, 
)
