خلاصة:
مادر شدن از شیرینترین اتفاقاتی است که زن در زندگی میتواند تجربه کند. این تجربه اما به دلایل بسیار میتواند به تجربهای ناگوار برای مادر تبدیل شود؛ ناگوار تا آنجا که به مرگ وی بینجامد. عوامل بسیاری بر مرگ مادران و به خطر افتادن سلامت آنان در دوران بارداری و زایمان تاثیرگذارند؛ از عوامل اقتصادی، اجتماعی و اعمال انواع تبعیضها گرفته تا بسترهای فرهنگی و سنتهای مناطق متفاوت جهان. در این میان آنچه انکارنشدنی است، ارتباط میان حق بر سلامت مادران با برخی اصول بنیادین حقوق بشر است. در پژوهش حاضر با نگاهی تحلیلی، همزمان با مشخص کردن این اصول، در پی پاسخ به این پرسش اساسی خواهیم بود که تاثیر اعمال الزامات حقوق بشری بر بارداری و زایمان ایمن چیست.
ملخص الجهاز:
در اين ميان ، دولت ها به اشکال مختلف ، تعهد خود را مبنيبـر حمايـت از حـق بـر سـلامت افراد به ويژه گروه هاي آسيب پذيري نظير زنان ، کودکان و معلولان بيان داشـته انـد؛ از گنجانـدن موادي مربوط به اين حوزه در قوانين داخلي خود به خصوص قانون اساسي گرفته تا عضـويت در معاهدات مختلف حقوق بشري در سطح بين المللي و پيوستن به آنهـا.
CEDAW General Recommendation No. 24: Women and Health عوامل بيولوژيکي که بين زنان و مردان براساس عملکـرد توليـدمثلي آنـان متفـاوت اسـت ، مانند دوران بارداري و زايمان که تجربه اي کاملاً زنانه است ؛ عوامـل اجتمـاعي – اقتصـادي کـه ميتواند براساس جنسيت ، نژاد و سن به گونه اي متفاوت خود را نشـان دهـد، ماننـد رواج ازدواج زودهنگام دختران نوجوان در بعضي مناطق جهان ؛ عوامل روان شناختي کـه براسـاس جنسـيت خود را نشان ميدهد، مانند افسردگيهاي بعد از زايمان که براي دنياي مردانه پديـده اي غريـب است ؛ و در نهايت عوامل مربوط به خدمات و امکانات حوزة سلامت و بهداشت که ممکـن اسـت به دليل موانع هنجاري و اجرايي در دوران بارداري و زايمان در دسترس زنان قرار نگيرد.
در سال ٢٠٠٤ نيز فدراسيون جهاني تنظيم خـانواده (IPPF)، تـرويج ١٢ حـق را بـه عنـوان حقوق بهداشت باروري براي زنان و مادران در سطح بين المللي در دستور کار خود قرار داد کـه حق بر حيات به عنوان يکي از مهم ترين اين حقوق به شمار آمـد، آن هـم بـه ايـن مضـمون کـه زندگي هيچ زني نبايد به واسطۀ بارداري، زايمان يا موارد مرتبط با باروري در معرض خطـر قـرار بگيرد (نوريزاده و همکاران ، ١٣٩١: ١٧٣).