خلاصة:
شورای کشورهای عرب حوزه خلیج فارس که به نام «شورای همکاری دولت های عرب خلیج فارس» شناخته شده است، به دلیل برخورداری از جایگاه استراتژیک در خاورمیانه و ثروت های عظیم طبیعی، جبهه ای مهم و بانفوذ در جهان عرب محسوب می شود که تصمیماتش بر روند جریانات مختلف در خاورمیانه تاثیرگذار است. در 25می 1981م. شورای همکاری خلیج فارس با گردهمایی کشورهای بحرین، کویت، عمان، قطر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی به طور رسمی تشکیل شد. این شورا در حالی تاسیس شد که همه ی کشورهای حوزه خلیج فارس در آن حضور نداشتند. با این که ایران و عراق در حوزه خلیج فارس قرار دارند؛ اما این دو کشور در شورای همکاری خلیج فارس عضو نمی باشند. در این پژوهش درصدد پاسخ به این سئوال هستیم که شورای همکاری خلیج فارس به چه میزان در رسیدن به اهداف اعلانی خود (مخصوصا تامین امنیت) موفق بوده است؟ و راهبرد ایران در قبال آن چه می باشد.
ملخص الجهاز:
موضوع تأسیس شورایی میان کشورهای حوزه خلیج فارس از سالهای دور مدنظر مقامات منطقه بوده است؛ بهگونهای که در نوامبر 1976 به دستور شاه ایران، سلطان قابوس، اجلاسی از وزرای خارجه هشت کشور برای ایجاد سیستم امنیتی جمعی در مسقط تشکیل شد که نتیجهای در پی نداشت و علت آن نیز رقابت بین ایران و عراق و عربستان بود؛ بهطوری که طرح ایران برای تأسیس یک نیروی چندجانبه، تحت یک فرماندهی منحصر و متعهد به تأمین امنیت خارجی و داخلی امضاکنندگان، با مخالفت عراق روبهرو شد.
ایران و عربستان بهعنوان دو ستون استراتژی منطقهای آمریکا، مورد توجه این کشور بودند و مسئولیت امنیت خلیج فارس و حفظ ثبات منطقه برای تحقق اهداف آمریکا و غرب، در درجهی اول بهعهدهی ایران و در درجهی دوم بهعهدهی عربستان، قرار گرفته بود که بین آنها تشریک مساعی نیز وجود داشت.
بهگمان دولتهای عربی منطقه، پیام و موج انقلاب اسلامی میتوانست مخالفتهای داخلی ضددولتی را در کشورهای منطقه برانگیزد؛ مردم آن کشورها را در بهرهمندی از مزایای یک حکومت دموکراتیک تشویق نماید؛ تفسیر جدیدی از اسلام و نوعی اسلام انقلابی را توسعه دهد؛ مبانی مشروعیت آنان و حامیان خارجیشان را زیر سؤال ببرد و حتی در تهییج دشمنان خارجی چون یمن جنوبی برای حمله به کشورهای منطقه مؤثر باشد؛ از این جهت وزرای دفاع شورای همکاری خلیج فارس در دومین اجلاس خود، تغییر چشمگیری در سیاستهای دفاعی خود بهعمل آوردند و بهموجب آن، ایران بهعنوان نخستین سرچشمه تهدید علیه امنیت کشورهای خلیج فارس در نظر گرفته شد.