شناسایی عوامل سکوت سازمانی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌ها در ایران: مطالعه‌ی کیفی مقالة

در دنیای امروز، سرعت زیاد تغییرات و رقابت شدید بین سازمان ها، حتی سازمان های آموزشی، و چالش های فزاینده محیطی بیش از پیش توجه مسئولان را به ارزش نیروی انسانی معطوف کرده است. از نظر پژوهشگران پدیده شایع سکوت سازمانی، که معادل خودسانسوری نیروی انسانی است، مانعی بر سر راه استفاده از این منبع ارزشمند است. لیکن، به رغم اهمیت آن در سازمان ها، مطالعات جامعی در این زمینه، به ویژه بررسی عوامل موثر در بروز سکوت در سازمان های فرهنگی، انجام نشده است. این پژوهش کیفی با هدف شناخت عوامل سکوت سازمانی اعضای هیئت علمی دانشگاه ها، به وسیله ابزار مصاحبه، در جامعه آماری اعضای هیئت علمی انجام گرفت. کدهای مستخرج از مصاحبه ها با نرم‌افزار مکس کیودی ای تحلیل شد و نتایج نشان داد عوامل سازمانی، فردی، برون سازمانی، و مدیریتی بر بروز سکوت سازمانی در اعضای هیئت علمی دانشگاه ها موثر است و از بین آن ها عوامل سازمانی بیشترین فراوانی را داشت. یافته های این پژوهش کمک خواهد کرد با کاهش سکوت در اعضای هیئت علمی پیامدهای مضر سکوت کاهش یابد و با استفاده بهینه از سرمایه فکری اعضای هیئت علمی مسائل اساسی جامعه به بهترین شکل حل شود.

کدهای مستخرج از مصاحبه ها با نرم افزار مکس کیودیای تحلیل شد و نتایج نشان داد عوامل سازمانی، فردی، برون سازمانی، و مدیریتی بر بروز سکوت سازمانی در اعضای هیئت علمی دانشگاه ها مؤثر است و از بین آن ها عوامل سازمانی بیشترین فراوانی را داشت . آقاباباپور دهکردی و نصر اصفهانی (١٣٩٢) مطالعه ای را برای یافتن ارتباط هویت سازمانی با سکوت سازمانی بین کارکنان دانشگاه اصفهان انجام دادند و نتیجه گرفتند رابطه ای مستقیم و معنادار بین این دو و مؤلفه های آن ها وجود دارد. احمدی و همکارانش (١٣٩٤) در مطالعه ای با عنوان «سکوت سازمانی، هشداری در آموزش عالی: شناسایی عوامل به وجودآورندٔە آن در بین کارکنان دانشگاه محقق اردبیلی» با روش آمیخته نشان دادند که عوامل سازمانی (ساختار سازمان ، فرهنگ سازمان ، واکنش منفی از جانب مدیران ، و سبک رهبری) و عوامل فردی (ترس از دست دادن شغل ، نوع شخصیت فرد، و عدم تعهد کارمند) عوامل ایجادکنندٔە سکوت است و در این بین واکنش منفی مدیران بیشترین تأثیر را در سکوت دارد. در پژوهش حاضر، در بین عوامل سازمانی، ویژگی سازمان ، فرهنگ سازمان ، جو سازمان ، مدیریت منابع انسانی، ساختار سازمان ، و ویژگی اعضای هیئت علمی مفاهیم فرعی مؤثر بر سکوت شناسایی شدند که با نتایج پژوهش افخمی اردکانی و همکارانش (١٣٩٤) و داناییفرد و همکارانش (١٣٩٠) همخوانی دارد. ضعف در مدیریت منابع انسانی از عوامل شناخته شدٔە مؤثر بر سکوت سازمانی در پژوهش حاضر است که با پژوهش نظری و همکارانش (١٣٩٤) در رابطه با تأثیر مدیریت دانش همخوانی دارد.