خلاصة:
یکی از شاخصههای مهم مهاجرت ایرانیان به مناطق مختلف جهان احداث بناهایی همچون مساجد، عمارات بزرگ، قصرها، مقبره ها و ... بوده است که در گذر ایام در زمره آثار تاریخی این سرزمین جای گرفتهاند. این آثار تاریخی به موازات دیگر مولفههای فرهنگی تمدنی؛ جلوه هایی از فرهنگ کهنسال ایران را در دیگر مناطق جهان حتی مناطقی دوردست منتشر ساخته و امروزه با صلابت خود، ماندگاری فرهنگ و تمدن ایرانی - اسلامی را در معرض دید بینندگان قرار می دهند. در این مقاله مهمترین آثار تاریخی ساخته دست ایرانیان در کشور تانزانیا و جمهوری خودمختار زنگبار که با وجود گذشت نزدیک به هشتصد تا یک هزار سال همچنان پایدار ماندهاند بر اساس اطلاعات موجود و برخی مطالعات میدانی مورد بررسی قرار گرفته اند. سئوال اصلی پژوهش "انگیزه و هدف ایرانیان شیرازی الاصل در ساخت این ابنیه در تانزانیا" و فرضیه اصلی "نقش این آثار تاریخی در ترویج و توسعه فرهنگ ایرانی - اسلامی" است. چارچوب این مقاله نیز عمدتا بر مهاجرت ایرانیان به تانزانیا و استقرار در سواحل و جزایر این منطقه وسیع استوار گشته است.روش تحقیق این مقاله کتابخانهای مبتنی بر منطق توصیف و تحلیل است و نویسنده تلاش کرده است با وجود کمبود شدید منابع موجود؛ اطلاعات بکر و دست اولی در خصوص آثار تاریخی متعلق به ایرانیان در این منطقه ارائه نماید.در عین حال بخشی از اطلاعات موجود نیز حاصل مشاهدات عینی و مطالعات میدانی نویسنده در کشور تانزانیا است.
ملخص الجهاز:
یکی از مهم ترین یادگارهای دیرینه مدت استقرار ایرانیان در سواحل و جزایر تانزانیا؛ رواج معماری سبک ایرانی- اسلامی و احداث ساختمان ها و عمارات سنگی با شکوهی بوده است که برخی از این بناها با وجود گذشت صدها سال و رطوبت بالای این مناطق همچنان صلابت خود را حفظ کرده و امروزه در زمره آثار مهم تاریخی کشورهای کنیا ، تانزانیا و کومور بشمار می روند.
بناهای تاریخی موجود در کیلوا با وجود گرمای فوقالعاده هوا و رطوبت بالای محیط تا حدود زیادی سالم مانده و بخوبی عظمت و شکوه تمدن و فرهنگ ایران زمین را به تصویر می کشند: 1-1- مسجد جامع كيلوا : / مسجد جامع کیلوا- ستون های سنگی چندضلعی و طاق های قوسی شبستان بزرگ (تصویر شماره 1 ) مسجدجامع كيلوا كه از آن با عنوان "مسجدجمعه" و "مسجد بزرگ كيلوا" نيز ياد شده و وقايع نامه كيلوا هم به آن اشاره كرده است يكي از مهم ترين آثار باستاني شيرازيها در شرق آفريقا است که در اواسط قرن يازده ميلادي تاسيس شده است .
(Garlake :64) مسجد جامع كيلوا در حال حاضر با وجود آن كه در مقايسه با ديگر آثار باستاني شيرازيها در شرق آفريقا استحكام خود را حفظ كرده است ولي دچار آسيبهاي جدي شده و دولت تانزانیا نیز از بدو استقلال تاکنون بدلیل انبوه مشکلات مالی هیچ اقدامی برای بازسازی و مرمت آن انجام نداده است بگونه ای که بخش جنوبي مسجد شامل وضوخانه و سرويسهاي بهداشتي و همچنين سالن نيايش قسمت عقب مسجد كاملاً ويران شده و ساير بخش هاي مسجد جامع نيز نياز به ترميم دارد .