تاثیر سیاست‌های حزبی جمهوری اسلامی ایران بر حیات احزاب سیاسی مقالة

سیاست‌های حزبی تاثیر مستقیمی بر حیات احزاب سیاسی دارند. کشورها با سیاستگذاری درباره احزاب سیاسی میتوانند آنها را ممنوع کرده و یا مجاز نمایند. همچنین این سیاستها میتوانند کارآمدی احزاب سیا سی را تحت تاثیر قرار دهند. این درحالی ا ست که در ایران غالبا علل ناکارآمدی احزاب سیاسی در عوامل فرهنگی، اجتماعی و تاریخی جستجو میشود وعمدتا از تاثیر سیاستهای حزبی دولتی بر این ناکارآمدی غفلت میشود. از این رو، این مقاله با طرح این سوال که سیاستهای حزبی ایران چه تاثیری بر حیات احزاب سیاسی دارند؟ در صدد بررسی و تحلیل رویکرد غالب در سیاستهای حزبی ایران است. به‌زعم این مقاله، رویکردی که در سیاستهای حزبی ج.ا.ا به منظور تنظیم امور احزاب سیا سی اتخاذ شده ا ست مانع شکل‌گیری و فعالیت احزاب واقعی و کارآمد می‌شود.

اکبری (1388) در قسمتی از مقاله خود تأثیر سیاست‌های حزبی جمهوری اسلامی ایران در قانون اساسی و قانون انتخابات را در کارکردهای احزاب بررسی کرده است. دولت‌ها از طریق قوانین و مقرراتی که اتخاذ می‌کنند حیات احزاب سیاسی را تحت تأثیر سیاست‌های خود قرار می‌دهند و امروزه 19 کشور از 33 دموکراسی اروپایی قانونی برای مسائل مالی احزاب سیاسی و 20 کشور قانون ویژه حزبی دارند و 28 مورد از آنها احزاب سیاسی را در قوانین اساسی خود مورد توجه قرار داده‌اند (Van Biezen & Rashkova, 2011). نهایتا رویکرد تجویزی به این معنی است که دولت‌ها سیاست‌های حزبی را به صورت دستوری، برای اصلاح کارکردهای -به زعم خود- اشتباه حزب اتخاذ و باید و نبایدهایی را بر احزاب سیاسی تجویز می‌کنند (Janda, 2005: 8-14). با این که شناسایی احزاب در قانون اساسی سبب مصونیت آنها را از تعرض و سلب حیات فراهم کرده است، اما سیاست-های جمهوری اسلامی در قوانین عادی به گونه‌ای نیست که بتوان احزاب را مورد حمایت و تشویق دولت قلمداد کرد. اکثر کشورهای دموکراسی حتی اگر قوانینی برای سایر امور احزاب سیاسی از جمله این که احزاب چگونه تأسیس و ثبت شوند، یا چکونه در انتخابات شرکت کنند و یا چه خط قرمزهایی را باید در فعالیت‌های حزبی خود رعایت کنند، نداشته باشند، قانون یا مقرراتی در خصوص این که احزاب چگونه باید کسب درآمد کرده و چگونه و در چه اموری آنها را مصرف کنند اتخاذ می‌کنند. سیاست‌های حزبی جمهوری اسلامی در راستای تحقق چنین نظارتی، به جای تحقق اصل 26، شرایطی را برای احزاب سیاسی به وجود آورده است که شکل‌گیری و فعالیت آزادانه و کارآمد آنها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.