خلاصة:
امروزه امنیت انرژی یکی از مسائل مهم برای همه دولتهاست. ایران به دلیل داشتن منابع عظیم گاز طبیعی و موقعیت ژئوپلیتیک خاص، از پتانسیل بالایی در حوزه تجارت بینالمللی گاز از طریق لوله های فرامرزی برخوردار است. هدف این مقاله، تبیین چالشهایی است که ایران برای تامین امنیت انرژی خود از طریق لولههای فرامرزی با آنها روبه روست. مساله اساسی این است که مهمترین چالش‌های ایران در زمینه تجارت گاز از طریق لولههای فرامرزی چیستند و چه راهکارهایی برای حل آنها قابل ارائه است؟ بررسی توصیفی– تحلیلی موضوع نشان میدهد که ایران در هر سه حوزه امنیت عرضه، تقاضا و ترانزیت با چالش مواجه است. ایران بهعنوان کشور صادرکننده، با مقوله امنیت عرضه و بهعنوان کشور ترانزیت نیز با مقوله امنیت ترانزیت مواجه است؛ ولی مهمترین چالش ایران، امنیت تقاضاست. در راستای حفظ تقاضای موجود و ایجاد تنوع در تقاضا، راهکارهای مطلوب ایران، افزایش جذب سرمایهگذاری و انتقال دانش فنی، ارتقای میزان آمادگی عرضه در شرایط فوری و کاهش اختلافات بینالمللی در زمینه عرضه گاز است.
ملخص الجهاز:
مسأله اساسي اين است که مهم ترين چالش هاي ايران در زمينه تجارت گاز از طريق لوله هاي فرامرزي چيستند و چه راهکارهايي براي حل آنها قابل ارائه است ؟ بررسي توصيفي– تحليلي موضوع نشان ميدهد که ايران در هر سه حوزه امنيت عرضه ، تقاضا و ترانزيت با چالش مواجه است .
مهم ترين مسأله در اين ارتباط ، جريان صادرات باثبات انرژي به قيمت معقول است که نه تنها بتواند سرمايه گذاري جديد در حوزه انرژي را تامين کند؛ بلکه همچنين توسعه اقتصادي عمومي آن کشور را نيز تضمين نمايد ,Energy Charter Secretariat) (٢٠٠٥:١٣ اما کشورهاي واردکننده انرژي (تقاضا کننده ) اصولا با امنيت عرضه انرژي سروکار دارند.
مهم ترين چالش در اين زمينه ، قابليت اتکا به عرضه کنندگان خارجي است که بتوانند بدون اختلال کوتاه مدت و بلندمدت ، انرژي را همواره در اختيار کشور واردکننده بگذارند؛ اما درخصوص امنيت ترانزيت انرژي، هيچ گونه تعريف مستقل و روشني فعلا وجود ندارد؛ ولي به طور کلي، آن عبارت است از: نيل به تعادل قابل قبول از ميان تهديد عرضه و اختلال قيمت ناشي از ريسک هاي همراه با ترانزيت عرضه گاز(٢٠٠٥١٣,Energy Charter Secretariat).
بنابراين ، امنيت انرژي مفهومي چند بعدي است و تنها اتخاذ رويکردي ادغامي که همه ابعاد آن را در نظر بگيرد ميتواند موفق باشد(٤ :٢٠١٦ ,Mills) ايران به دليل صادرات گاز به ترکيه و ارمنستان ، با مقوله امنيت تقاضا؛ به دليل واردات گاز از ترکمنستان و آذربايجان ، با امنيت عرضه ، و احتمال عبور لوله هاي فرامرزي گاز ترکمنستان از ايران ، با امنيت ترانزيت پيوند دارد.
(
, 
, 
)
