تأملی تطبیقی بر دیات صدمات خطایی مسری و غیر مسری در فقه و حقوق کیفری (نقد و پیشنهاد اصلاح ماده 539 قانون مجازات اسلامی) مقالة

مؤلف: حاجی ده ابادی، احمد ؛ مهدوی پور، اعظم ؛ زرگریان، طه ؛

جستارهای فقهی و اصولی بهار 1398، سال پنجم - شماره 14 ، ب (حوزه علمیه (‎28 صفحة - من 61 إلی 88 )

الکلمات المفتاحية: مرگ سرایت تداخل جنایات ماده539 ق.م.ا

خلاصة:

صدمات متعدد می تواند ناشی از ضربه واحد یا ضربات متعدد باشد که در فرض سرایت و عدم سرایت از چهار فرض خارج نیست: 1. هیچ یک از صدمات سرایت نکند؛ 2. همه صدمات باهم سرایت کرده و منجر به جنایت جدید شوند؛ 3. برخی از صدمات سرایت کرده و موجب آسیب بزرگ‌تر گردند. و 4. برخی از صدمات سرایت کرده و موجب مرگ مجنیعلیه گردند. قانون‌گذار در مقام وضع تعیین دیه فرض اول و دوم، همسو با مبانی فقهی به ترتیب حکم به تعدد دیات (538 ق.م.ا) و تداخل دیات (صدر بند «ب» 539 ق.م.ا) کرده است. همچنین چگونگیِ تعیین دیه در فرض سوم و چهارم، در ادامه بند «ب» ماده 539 ق.م.ا. بیان کرده است؛ هرچند حکم قانون‌گذار در مورد فرض سوم، مطابق با مبانیِ فقهی است، اما در مورد فرض چهارم با نقدهای جدّی مواجه است. مقاله حاضر درصدد است، اصل مباحث را پیرامون فرض چهارم بر اساس تفکیک میان ضربه واحد و ضربات متعددـ متوالی و غیرمتوالی ـ طرح نماید و بر خلاف ماده قانونی اثبات کند که در فرض سرایت برخی از صدمات و مرگ مجنیعلیه تنها دیه نفس لازم است و نیازی به محاسبه صدمات غیر مسری نیست؛ مگر در مواردی که ضربات متعدد با فاصله زمانی باشد.

ملخص الجهاز:

مقاله حاضر درصدد آن است که بر اساس روش توصیفی- تحلیلی، اصل مباحث را پیرامون فرض چهارم بر اساس تفکیک میان ضربه واحد و ضربات متعدد -متوالی و غیرمتوالی- طرح نموده و بر خلاف ماده قانونی اثبات نماید که در فرض سرایت برخی از صدمات و مرگ مجنی‌علیه تنها دیه نفس لازم بوده و نیازی به محاسبه صدمات غیر مسری نیست مگر در مواردی که ضربات متعدد با فاصله زمانی باشد. در مقاله حاضر تلاش شده تا ارزیابی دیات صدمات متعددِ خطایی در فرض حیات مجنی‌علیه صورت پذیرد، و به این پرسش پاسخ دهد که هرگاه در اثر سرایت برخی از صدمات متعدد، جنایت بر نفس اتفاق افتاد، آیا دیه صدمات غیرمسری مستقل از دیه نفس محاسبه می‌شود یا به حکم تداخل دیات، فقط دیه نفس لازم می‌گردد؟ لازم به ذکر است که طرح همه مباحث در مقاله حاضر، پیرامون صدمات خطایی بالاصاله است؛ زیرا احکام تداخل دیات در صورت دیه بالتصالح جاری نیست (نجفی، 1404، 42/62). مشهور فقها تفکیکی میان ضربه واحد و ضربات متعدد قائل نشده، براین باورند که هرگاه برخی از صدمات سرایت کرده، به مرگ مجنی‌علیه منجر گردند و برخی دیگر از صدمات سرایت نکند و در حدّ اولیه خود باقی بمانند، در فرض مذکور فقط دیه نفس لازم می‌گردد (محقّق حلی، 1408، 4/220 و 4/186؛ نجفی، 1404، ‌42/358-360 ؛ ‌42/62؛ علامه حلی، 1420، 5/509؛ فاضل مقداد ، 1404، 4/510؛ شهید ثانی، 1413، 15/274؛ خمینی، بی‌تا، 2/542؛ مجموعة من المؤلفين، 1404، 11/94؛ هيتمي، 1357، 8/483؛ زركشي، 1405، 1/275).

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول