خلاصة:
«ادوار سعید» در اثر مهم «شرقشناسی»، آنچه را غرب به عنوان «شرق» معرفی کرده است فضایی ساخته و پرداخته میداند که ارتباط چندانی به واقعیتِ شرق ندارد. هدف از برساختن شرق ایجاد تمایز میان شرق و غرب است و بیشتر برای غرب مصرف دارد تا شرق. اما «ادوارد سعید» در انتهای کتابش به این موضوع اشاره میکند که شرقی نیز در نهایت برتری غرب را میپذیرد و به آن گردن مینهد. در این پژوهش به آثار شرقشناسانی که به دنبال برساختن یک «دیگری» برای غرب بودند نمیپردازیم بلکه با استفاده از روش تحلیل گفتمان، آثار نویسندگان داخلی دورة قاجاریه درخصوص منطقة کرمانشاه را تحلیل میکنیم تا نحوة بازنمایی منطقه و میزان تأثیرپذیری آنها را از روش شرقشناسی بسنجیم. با تحلیل این آثار به این نتیجه میرسیم که نویسندگان داخلی در گفتمان شرقشناسی فرو رفته و از ابزار شرقشناسان استفاده کردهاند، بهگونهایکه خود را در مرکز قرار داده و مردم منطقه را به حاشیه راندهاند و به این فرودستان اجازة روایتکردن خود را ندادهاند. مقاله نشان خواهد داد که شاخصهای مرسوم شرقشناسی از قبیل غربمحوری، دیگریسازی، منفیسازی، ذاتانگاری و... در میان متون داخلی در خصوص فرهنگ، زبان و مذهب مردم کرمانشاه کاربرد داشته است و استعمار و استبداد مسیر مشابهی در معرفی مردم طی کردهاند. روایتهای ارائهشده یکطرفه و غیریتسازند و برای مردم در تعیین سرنوشت خود جایگاهی قائل نیستند.
ملخص الجهاز:
دوفصلنامۀ علمی -پژوهشی تاریخ نگری و تاریخ نگاری دانشگاه الزهرا(س ) سال بیست و هشتم ، دورة جدید، شمارة ٢٢، پیاپی ١٠٧، پاییز و زمستان ١٣٩٧ / صفحات ١٤٥-١٢٣ تحلیل سفرنامه های ایرانیان دورة قاجار از کرمانشاه (با رویکرد پسااستعماری )١ زهرا کرانی ٢ قدرت احمدیان ٣ 4 جلیل کریمی تاریخ دریافت : ١٣٩٧/٠٧/١٥ تاریخ پذیرش : ١٣٩٨/٠٢/١٦ چکیده «ادوارد سعید» در اثر مهم «شرق شناسی»، آنچه را غرب بـه عنـوان «شـرق » معرفـی کرده است فضایی ساخته و پرداخته میداند که ارتباط چندانی به واقعیـتِ شـرق ندارد.
سؤال اصلی مقاله که درصدد پاسخ بـه آن هستیم این است که منطقۀ کرمانشاه در متون و سفرنامه های داخلی چگونه توصیف شـده اسـت ؟ و به تبع آن سؤال های فرعی نیز مطرح می شوند: آیا این متون شباهتی با متون شرق شناسـانه دارنـد؟ و اگر پاسخ مثبت است کدام متدهای شرق شناسی توسط نویسندگان داخلی بیشتر مورد استفاده قرار گرفته اند؟ و نهایتاً اینکه مردم منطقه چه جایگاهی در ارتباط با موقعیت فرودست ١ دارند؟ ١-٢- روش تحقیق همان گونه که در مطالعات پسااستعماری روش مورد اسـتفاده بـرای تحلیـل متـون ، تحلیـل گفتمـان است در این پژوهش نیز از همین روش بهره مـی گیـریم .
دوفصلنامۀ علمی - پژوهشی تاریخ نگری و تاریخ نگاری دانشگاه الزهرا(س ) / ١٢٧ ٢- چهارچوب نظری ادوارد سعید در کتاب شرق شناسی اشاره می کند که گفتمان شرق شناسی از جهت هستی شناسـی و شناخت شناسی ، هویت غرب را پدیده ای متمایز و برتر معرفـی مـی کنـد و بیشـتر بـرای اروپـایی هـا کاربرد دارد، اما برخی شرقی ها نیز با گذشت زمان نه تنها برتری فنی و تکنولوژیـک غـرب بلکـه برتری اخلاقی و حتی نژادی آنها را نیز باور کرده اند و خود نیز هم صـدا بـا آنهـا بـه تولیـد ادبیـات شرق شناسانه روی آورده اند.