خلاصة:
با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، سازوکار متمرکز و بسیار پیچیده تخصیص منابع آبی در آسیای مرکزی به مشکل مدیریت آبی بسیار پیچیده فرامرزی تبدیل شد و ادعاهای دوجانبه حل نشده ای را باقی گذاشت. در چنین شرایطی، رودخانه های فرامرزی به عامل بی ثباتی ملی و منطقه ای تبدیل شدند و با ممانعت از روند اتحاد منطقه ای در آسیای مرکزی، منبع جدیدی از مناقشه میان دولت های ساحلی را به وجود آوردند. علاوه بر دلایل طبیعی و تاریخی، پیوند میان موضوعات آب و انرژی، تغییرات اقلیمی، رشد جمعیت و پراکندگی ناموزون آن در آسیای مرکزی بر پیچیدگی های امنیتی مساله آب در این منطقه دامن زده است. بر این اساس، پرسش اصلی مقاله حاضر این است که «مدیریت رودخانه های فرامرزی در آسیای مرکزی از زمان استقلال تا به امروز بر چه اصولی مبتنی بوده و چه تاثیری بر امنیت منطقه داشته است؟» یافته های مقاله نشان می دهد که «اصول حاکم بر مدیریت رودخانه های فرامرزی در آسیای مرکزی طی سه دهه گذشته مبتنی بر رقابت، خودمحوری و منافع ملی جداگانه جمهوری های آسیای مرکزی بوده که منجر به کاهش همکاری و افزایش مناقشات محلی و ملی بر سر آب شده است و می تواند به مثابه دلیل غیرمستقیم یا مکمل بی ثباتی امنیتی در آسیای مرکزی به شمار آید».
ملخص الجهاز:
در مقابـل ، ترکمنـستان ، ازبکستان و جنوب مرکزي قزاقستان را بيابان هـا، زمـين هـاي پـست و دشـت هـا پوشـانده انـد کـه شبکه اي پراکنده از مسيرهاي پايين دست رودخانه اي را تشکيل مي دهند و منـابع آبـي کمـي را در خود جاي داده اند (٢٠١٤:٧ ,Hu) اصلي ترين مشکل آبي فرامرزي در آسياي مرکزي ، مناقشه بر سر منابع آبي منتهي به دريـاي آرال ميان جمهوري آسياي مرکزي است .
Topography پس از فروپاشي شوروي و برچيده شدن سيستم مکمل آب -انـرژي ، مناقـشات مربـوط بـه کشاورزي و تأمين انرژي ميان جمهوري آسياي مرکزي نيز ظهور يافت و جدال براي تـسلط بـر منابع آبي ميان کشورهاي بالادست و پايين دست به تدريج بالا گرفـت (٢٠١٧:١ ,Chatalova).
(2018), “Energy and Water Security in Central Asia: The Necessary Return to the Soviet Cooperation Mode”, In F.
(2000), Managing Water in Central Asia, London: Royal Institute of International Affairs.
(2017), Contextual Factors of Conflict in Border Communities in Batken Province, Kyrgyzstan, Mountain Societies Research Institute (University of Central Asia), Available at: https://aaltodoc.
J. (2004), “The Aral Sea Basin Crisis and Sustainable Water Resource Management in Central Asia”, Journal of Public and International Affairs15(2):1-20.
(2018), “Water Security in Central Asia and the Caucasus– A Key to Peace and Sustainable Development”, MPFD Working Papers, WP/18/01, Available at: https://www.
org/sites/default/files/publications/WP_18_01_Water%20se curity%20in%20Central%20Asia%20and%20the%20Caucasus_.
K. (2017), “Regional Water Management and Peace-Building in Central Asia”, International Journal of Applied Research 3(7): 1201-1205.
V. Semenov, Water Resources in Central Asia: International Context (pp.
(
, 
, 
)
