خلاصة:
گسترش روزافزون ابرطرحهای منطقه آزاد، دلیل پرداختن به موفقیت این ابرطرحهاست. موضوعی که در پژوهشهای مدیریت پروژه توجه چندانی به آن نشده است. هدف پژوهش حاضر، تدوین مدل نظری فرایند تعریف ابرطرح موفق منطقه آزاد در ایران است. این پژوهش با رویکردی استقرایی و با بهرهگیری از راهبرد نظریه زمینهای، ابتدا به جمعآوری دادهها از راه مصاحبههای نیمهساختاریافته با 22 نفر از مدیران بخش دولتی و خصوصی مرتبط با مناطق آزاد ایران می پردازد. تحلیل دادهها با استفاده از فنون کدگذاری و مقوله های مرتبط با فرایند تعریف ابرطرح موفق منطقه آزاد در ایران از مصاحبهها استخراج، و نسبت به برقراری ارتباط بین مقوله ها اقدام میشوند. در ادامه، فرایند کدگذاری شش قضیه استخراج و مدل نظری فرایند تعریف ابرطرح موفق منطقه آزاد در ایران تدوین می شوند. با بهرهگیری از نتایج پژوهش حاضر، عوامل موثر بر تعریف ابرطرح موفق منطقه آزاد و همچنین معیارهای ارزیابی موفقیت فرایند تعریف ابرطرح منطقه آزاد ارائه می شوند.
The growing popularity of free zone mega-programs has led to the
need to study the success of these mega-programs; a topic that has
not received enough attention in project management researches. The
purpose of the present study is to develop a theoretical model for the
definition process of successful free zone mega-programs in Iran.
This study was conducted through an inductive approach and used the
grounded theory strategy. For this purpose, data were first collected
through semi-structured interviews with twenty-two private and
public sector managers related to Iran's free zones. Then, data analysis
was performed using coding techniques. The categories related to the
definition process of successful free zone mega-programs in Iran were
extracted from the interviews and relationships among the categories
that were discussed. Based on the process of coding, six propositions
were created and the theoretical model for definition process of successful
free zone mega-programs was developed. Using the results of
this study, the factors influencing the definition of a successful free
zone mega-program as well as criteria for evaluating the success of
the process of defining the free zone mega-program are presented.
ملخص الجهاز:
تدوین مدل نظری فرایند تعریف ابرطرح موفق منطقه آزاد در ایران حمزه سعادت قرهباغ1، محمدحسین صبحیه2، سیدحمید خداداد حسینی3، هاشم داداشپور4 1- دانشجوی دکتری، گروه مدیریت پروژه و ساخت، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
نظریه زمینهای، ابرطرح منطقه آزاد، موفقیت پروژه، فرایند تعریف طرح، عوامل موفقیت، معیارهای موفقیت مقدمه ابرطرحهای منطقه آزاد از جمله ابزارهای مهم توسعه هستند که موفقیت آنها میتواند باعث جلب سرمایه، انتقال فناوری، آموزش نیروی انسانی، تحصیل مدیریت علمی، گسترش صادرات، ادغام کشور در بازار جهانی، و ایجاد دریچهای به سوی توسعه اقتصادی گردد (ذاکری و اسفندیاری، 1395؛ گروه بینالمللی رهشهر، 1392).
پژوهشهای پیشین در خصوص عملکرد ابرطرحهای منطقه آزاد در ایران (مجلس شورای اسلامی، 1387؛ ذاکری و اسفندیاری، 1395؛ گروه بینالمللی رهشهر، 1387؛ 1392؛ لطیفی و امینآقایی، 1385)، و آمارهای رسمی اعلامشده از سوی دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد تجاری، صنعتی، و ویژه اقتصادی ایران (دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، 1395)، حکایت از آن دارند که تجربه ایجاد این ابرطرحها به عنوان ابزاری برای توسعه کشور، تجربه چندان موفقی در مقایسه با تجربیات سایر کشورها بهشمار نمیرود و عملکرد آنها، در رابطه با برخی اهداف از جمله صادرات، تولید، و جذب سرمایهگذاری خارجی، با دستاورد چندان قابلاعتنایی همراه نبوده است (جدول1) (دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، 1395؛ ذاکری و اسفندیاری، 1395؛ گروه بینالمللی رهشهر، 1392؛ مهندسین مشاور معماری و شهرسازی عرصه، 1392).
بحث و نتيجهگيري هدف این پژوهش، تدوین مدل نظری فرایند تعریف ابرطرح موفق منطقه آزاد در ایران است.