خلاصة:
تکیه به عنوان مکانی مقدس، تجلی کالبدی فرهنگ شیعی و ارزشهای نهفته در قیام عاشورا است که منشا پیدایش آن، برخاسته از نیازهای معنوی و باورهای مذهبی شیعیان میباشد. این بنا به دلیل ماهیت معنوی، نزد مردم از منزلت و قداست والایی برخوردار است؛ ازاینرو به عنوان عنصری شاخص، نقش مهمی در کالبد فضاهای شهری و روستایی دارد. تکیه اجابن یکی از تکایای تاریخی شهر بابل است که در بافت قدیمی شهر قرار دارد. ساختار این بنا از الگوهای رایج معماری تکایای مازندران در دورة قاجار تبعیت نموده است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی و تحلیل عناصر کالبدی و فضایی این بنا با محوریت نقش اقلیم در شکلگیری ساختار آن میباشد. روش تحقیق در این مقاله، توصیفی- تحلیلی است و داده‌ها به صورت مطالعات میدانی و کتابخانهای گردآوری شدهاند. نتایج بیانگر آن است که نوع مصالح، فرم و ساختار بنا و محوریت آن متاثر از شرایط اقلیمی منطقه میباشد و در این بنا از راهکارهای اقلیمی مناسبی جهت کنترل
شرایط محیطی و ایجاد فضایی مطلوب استفاده شده است.
ملخص الجهاز:
بررسی و تحلیل ویژگی‌های کالبدی و ساختار فضایی تکیه اُجابُن مرجانه نادری گرزالدینی چکـیده تکیه به عنوان مکانی مقدس، تجلی کالبدی فرهنگ شیعی و ارزشهای نهفته در قیام عاشورا است که منشأ پیدایش آن، برخاسته از نیازهای معنوی و باورهای مذهبی شیعیان میباشد.
مقالۀ حاضر، ضمن معرفی این بنای تاریخی، ویژگی‌های ساختاری و عملکردی آن را بررسی نموده، به نقش مؤثر اقلیم در شکلگیری بنا و چگونگی نحوۀ انطباق آن با محیط و ماهیت بنا می‌پردازد؛ بدیهی است پرداختن به این موضوع از یک سو موجب شناسایی و حفظ آثار ارزشمند معماری ایرانی-اسلامی می‌شود و از سویی دیگر به توسعۀ پژوهش در این عرصه می انجامد.
توسلی (1379) در کتاب "معماری ایران" که به کوشش کیانی گردآوری شده است، به مبحث "حسنیه ها، تکایا و مصلی ها "پرداخته و عملکرد هر یک از این مکان ها و موقعیت قرار گیری آن ها را در فضاهای شهری بررسی کرده است.
(رضایی قلعه و رمضانی،67:1393) 5- ویژگی تکایا اصطلاح تکیه در ایران به سه نوع بنا اطلاق می‌شود: 1- خانقاه و بناهای مربوط به دراویش و صوفیان 2- تعدادی از بناهای آرامگاهی که در ارتباط با دراویش و صوفیان قرار دارد 3- مکان های عزاداری، سوگواری و تعزیه که کارکردشان با حسینیه‌ها مشابهت دارند.
در نظام اعتقادی شیعه، تکیه مکان ظهور ارزشهای شیعی و آموزه های دینی است؛ ازاینرو این بنا به عنوان نمادی از معماری مقدس، بخش مهمی از کالبد شهرهای ایرانی اسلامی را تشکیل می دهد.
به طور کلی بررسی های انجام شده پیرامون این تکیه بیانگر نتایج زیر میباشد: جهت گیری جبهه اصلی بنا به سمت قبله است که متأثر از ماهیت مذهبی- دینی فضا و نیز اقلیم منطقه میباشد.
(
, 
, 
)
