خلاصة:
خلقیات بحثانگیز ایرانیان نزدیک به دو قرن است که توجه ایرانیان را به خود جلب کرده و سبب تالیف کتابهای بسیاری در این زمینه شده است. کتاب ما ایرانیان، تالیف مقصود فراستخواه، از آخرین کتابهایی از این دست است که با اقبال عمومی روبهرو شده است. نویسنده تلاش کرده پس از نشاندادن بحثانگیزبودن خلقیات ایرانیان، با نگاهی علمی و ازمنظر نظریههای جامعهشناختی یک الگوی نظری تلفیقی ـ سیستمی چندسطحی برای توضیح و تبیین این خلقیات ارائه دهد. در مقالة پیشرو، نشان داده شده که اولا تلاش نویسنده برای تدوین چنین الگویی مقرون به توفیق نبوده و التقاط نظری بهجای تلفیق نظری نشسته و درنهایت بهسمت نظریههای ساختارمحور کشیده شده است؛ ثانیا تکثر نظریههای بهکارگرفتهشده سبب نوعی اغتشاش نظری شده و ثالثا از نظریههای مورداستفاده یا برداشت درستی نشده یا تحلیل و تبیین برآمده از آنها نادرست و در بعضی موارد متعارض است.
Iranians’ controversial ethos have attracted Iranians’ attention for nearly two centuries and led to writing many books in this field. The book “We Iranians” by Dr. Maghsoud Ferastkhah is one of the latest books of this kind that has been publicly welcomed. After demonstrating the Iranians’ controversial ethos and from the perspective of sociological theories the author has tried to present a multilevel systemic theoretical model with scientific look and in order to explain this ethos. In this paper, it is shown that first, the writer’s attempt to formulate such a model has not been successful, and the theoretical eclecticism gives a way to the theoretical integration, and ultimately leads to structured-oriented theories; secondly, the plurality of used theories causes some kind of theoretical disorders; thirdly, the used theories may have been misunderstood, or analyzed, and explained wrongly or paradoxically.
ملخص الجهاز:
نویسنده تلاش کرده پس از نشان دادن بحث انگیزبـودن خلقیـات ایرانیـان ، بـا نگاهی علمی و ازمنظر نظریه های جامعه شناختی یک الگوی نظری تلفیقـی ــ سیسـتمی چندسطحی برای توضیح و تبیین این خلقیات ارائه دهد.
آن چیزی که این کتاب را از کتاب هـای پرخواننـده ای بـا موضـوعات مشـابه متمـایز میکند، نگاه علمی و استفادٔە گسترده از نظریه های جامعه شناختی برای تبیـین و چگـونگی و چرایی خلقیات بحث انگیز ایرانیان است .
در این جا قصد بر آن نیست تا به جذابیت یا ملال آوری این نظریه ها پرداخته شود، بلکه بـر مـرا آن است تا نشان داده شود که اولاً کثرت نظریه های به کـاربرده شـده ، درعمـل خـود مـانع از انباشت نظری دربارٔە موضوع موردمطالعه و سبب سردرگمی مخاطب میشـود؛ ثانیـاً کثـرت نظریه ها، افزون براین که راه گشا نبوده ، درعمـل مـانع از ارائـۀ یـک الگـوی نظـری تلفیقـی و سیستمی چندسطحی شده است ؛ ثالثاً اغتشاش نظری در تبیین واقعیـت اجتمـاعی (خلقیـات بحث انگیز ایرانیان ) سبب شده که از نظریۀ مورداستفاده یا برداشت درستی نشود یا تحلیـل و تبیین برآمده از آن نادرست از آب درآید؛ رابعاً تبیین های صورت گرفتـه توسـط نظریـه هـای متعدد تعارض دارند و این تعارض سبب شده که فصل های کتاب ربط منطقی به هم نداشـته باشند و درنتیجه کتاب انسجام درونی ندارد.
به نظر فراستخواه ، این ره یافت به فهم چرایی خلقیات ایرانیـان بـه مـا کمک میکند، اما تحلیل های صورت گرفته بنابر این نظریه به گونه ای است که متضمن نـوعی جبر ساختاری است و تا آخر کتاب بارهـا تکـرار شـده اسـت .