خلاصة:
در معماری ایرانی اسلامی، ارزشمند‌ترین میراث بجا مانده که در راس آن معماری مساجد قرار دارد همواره نورگیری و ارتباط بین فضای داخل و خارج با لحاظ راه کارهای اقلیمی برای هماهنگی با شرایط محیطی انجام شده‌است. حال این سوال مطرح است که سیر نورگیری در معماری مساجد فلات مرکزی ایران به چه نحوی بوده‌است. این پژوهش توصیفی تحلیلی می‌باشد که ابتدا به تعیین منطقه مطالعاتی از فلات ایرن مرکزی با کمک نرم افزار GIS پرداخته و سپس شرایط اقلیمی منطقه اقلیم گرم و خشک ایران را بر اساس روش اقلیمی دمارتون توصیف کرده و در ادامه به بررسی راهکارهای معمارانه مساجد سنتی ایرانی در اقلیم گرم وخشک با ارایه نمونه‌های موردی از چهار دوره معماری ایرانی طبق سبک شناسی معماری پیرنیا می‌پردازد. در بررسی دستاورد تحقیق حاضر می‌توان اشاره نمود که در روند تکامل معماری ایرانی، سیر ظریف شدن سازه بناها مشاهده می‌شود که باعث افزایش ارتباط بین داخل و خارج و ورود بیشتر نور را در فضاهای داخلی میسر می‌سازد. اما نکته مهم اینکه در بررسی نمونه‌های مطالعاتی، همزمان افزایش لایه‌های مختلف کالبدی، سبب پیچیدگی در پلان، و رابطه بین محیط درون و بیرون که بیان کننده راهکارهای اقلیمی نقش عمده‌ای در طراحی معماری مساجد ایرانی داشته‌است.
In Iranian-Islamic architecture, the mosque, the most valuable heritage has left a deep concepts of light and its transparency. As well as the above with the way things have been done climatic conditions for aligning. Now the question is that lighting and transparency (communication between the inside and outside) in the architecture of mosques central plateau of Iran (hot and dry climate) in what ways it is. In this study, we tried to examine the impact of climate change in terms of lighting and transparency in Iranian mosques at Khorasani, Razi, Azeri and Esfahani Eras. This study is Descriptive and analytical, in first to describe the climatic conditions of the region Hot and dry climate of Iran (Central Plateau) and solutions for architectural mentioned, and then the evolution of the Lighting Transparency of Iran's traditional mosque, and in the end to see case studies of four Iranian architecture style to adapt to the climatic conditions in these deals Pirnia.
ملخص الجهاز:
اين پژوهش توصيفي تحليلي ميباشد که ابتدا به تعيين منطقه مطالعاتي از فلات ايرن مرکزي با کمک نرم افزار GIS پرداخته و سپس شرايط اقليمي منطقه اقليم گرم و خشک ايران (منطقه فوق الذکر) را بر اساس روش اقليمي دمارتون توصيف کرده و در ادامه به بررسي راهکارهاي معمارانه سير تکاملي رابطه بين درون و بيرون معماري مساجد سنتي ايراني در اقليم گرم وخشک با ارايه نمونه هاي موردي از چهار دوره معماري ايراني (خراساني، رازي، آذري و اصفهاني) طبق سبک شناسي معماري پيرنيا در انطباق با شرايط اقليمي فوق ميپردازد.
از طرفي انتخاب اقليم گرم و خشک به اين دليل است که اقليم فوق در شکل گيري الگوي اصلي معماري ايراني - اسلامي نقش بسزايي دارد (منبع بر اساس اردلان و بختيار، پيرنيا) و همچنين انتخاب نمونه هاي مساجد از ميان مساجد مهم در چهار دوره معماري ايراني بر اساس تقسيم بندي پيرنيا انجام گرفت که بر اساس اسناد معماري آنها مورد مطالعه قرار ميگيرند.
اين مطالعه در دو مرحله انجام گرفته است : ابتدا منطقه مورد مطالعه و تقسيم بندي و شرايط اقليمي آن براساس روش دمارتن توصيف نموده و راه کارهاي اقليمي در رابطه بين درون و بيرون در معماري سنتي ايراني و سپس به بررسي سير تکاملي رابطه بين درون و بيرون در معماري مساجد سنتي ايراني در اقليم گرم و خشک با ارايه نمونه هاي موردي از چهار دوره معماري ايراني طبق سبک شناسي معماري پيرنيا ميپردازد.
(
, 
, 
)
