خلاصة:
یکی از اهداف اصلی آموزش زبان فارسی به غیر فارسیزبانان و متعاقباً، کتابهای موجود در این زمینه، کمک به زبانآموزان در برقراری ارتباط با دیگران، بهویژه فارسیزبانان، در موقعیتهای شخصی و حرفهای گوناگون در زندگی روزانه است. برای بررسی مسائل مربوط به ارتباط کلامی/زبانی، ناگزیر از توجه به نقشهای مختلف زبان میباشیم. در همین راستا، پژوهش حاضر در پی آن است که میزان توجه به این نقشهای زبانی را در کتابهای آموزش زبان فارسی بررسی نماید. پس از بررسی منابع آموزش زبان فارسی در ایران، مجموعهای با نام «فارسی بیاموزیم» برای انجام این پژوهش، انتخاب گردید. از میان این مجموعهی 5 جلدی، متنهای خوانداری جلدهای اول، دوم و سوم، به دلیل توجهشان به نقشهای زبانی و بهکارگیری آنها، برگزیده شدند. پس از جمعآوری و تحلیل دادهها، مشخص شد که در سه جلد مذکور، به نقشهای زبانی توجه ویژهای شده است و نقشهای موجود در این کتاب با شش نقش از نقشهای هفتگانهای که هلیدی معرفی نموده، تطابق داشتهاند. همچنین، تعداد نقشهای زبانی در هر جلد نسبت به جلد قبلی سیر صعودی داشته است. از بین این نقشها نیز «نقش تعاملی» بالاترین و «نقش تخیلی» کمترین میزان توجه را به خود اختصاص دادهاند. بالا بودن میزان توجه به نقش تعاملی، گویای آن است که این سه جلد از مجموعهی «فارسی بیاموزیم» توانایی آن را دارند که بهعنوان یک ابزار ارتباطی عمل کرده و پاسخگوی نیازهای ارتباطی فارسیآموزان باشند.
One of the main objectives of teaching Persian to non-native language learners is helping them to communicate with Persian speakers in a variety of personal and professional situations in their daily life. To investigate the issues of verbal communication, we are obliged to pay attention to the different language functions. To do this, the present research aims to study the amount of attention paid to those functions in Persian language teaching textbooks. After examining the different sources of teaching Persian language in Iran, a book series called “Farsi Biamuzim” was selected. From this five volume series, reading passages of the first, second and third volumes, because of their attention to and applying language functions, were selected. After collecting and analyzing data, it revealed these volumes have paid special attention to language functions, according to Halliday’s Seven Functions of Language and the number of language functions in every volume, in contrast to the previous volume has an increasing trend too. Also, from these functions, interactional function has gained the most, and imaginative function, the least frequency. The high frequency of interactional function shows that these volumes of “Farsi Biamuzim” are able to act as a communicative tool and answer to the needs of language learners.
ملخص الجهاز:
پس از جمع آوري و تحليل داده ها، مشخص شد که در سه جلد مذکور، به نقش هاي زباني توجه ويژه اي شده است و نقش هاي موجود در اين کتاب با شش نقش از نقش هاي هفت گانه اي که هليدي معرفي نموده ، تطابق داشته اند.
آن ها دريافتند که برقراري ارتباط ، مستلزم اين است که زبان آموزان با نقش هاي ارتباطي زبان آشنا شده و عملکردهاي معيني مانند قول دادن ، عذرخواهي کردن ، دعوت کردن ، هشدار دادن و مانند آن را نيز در موقعيتي اجتماعي ياد گيرند (فريمن ، ١٣٨٤: ١٥١) نظريه ي نقش گرايي هليدي، در آموزش ارتباطي زبان بسيار مورد توجه قرار گرفته است .
او هفت نقش اصلياي را که کودکان هنگام فراگيري زبان اول در ارتباط زباني به آن ها توجه دارند معرفي کرده و با بسط آن ها به افراد بزرگسال و مطالعه بر روي آنان به اين نتيجه ميرسد که نقش هاي اجتماعي که بزرگسالان به کارميبرندبسيار متنوع تر از نقش هايي است که کودکان به کار ميبرند(ژرمن ،١٩٩١: ٢٨-٣١).
هدف ما در اين مقاله ، بررسي متن هاي خواندن مجموعه ي آموزشي «فارسي بياموزيم » بر اساس نقش هاي هفت گانه اي است 1 communicative approach که مايکل هليدي معرفي کرده است و در صورت وجود اين نقش ها، به بررسي ميزان انطباق آن ها با يکديگر خواهيم پرداخت .
تبريزمنش (١٣٨٧) در مقاله اي با عنوان «بررسي مجموعه ي فارسي بياموزيم (آموزش زبان فارسي) از منظر فرانقش تجربي، بر اساس چارچوب نظري دستور نقش گراي نظام مند هليدي» به وضعيت دروني درس هاي اين مجموعه پرداخته است .