مفهوم رند و رندگونگی از منظر غزلیّات حافظ در سه نمایشنامه ی عروسکیِ بهرام بیضایی مقالة

پژوهش های ادبیات تطبیقی زمستان 1398، دوره هفتم - شماره 4 ، ب (Ministry of Science/ISC (‎18 صفحة - من 52 إلی 69 )

الکلمات المفتاحية: شخصیت حافظ نمایشنامه رند بهرام بیضایی ادبیّات تطبیقی رندگونگی Bahram Beizaei Drama personality comparative literature Rend Hafez کـه بـه

fa ar en

خلاصة:

رند در زبان پارسی از دیرباز مورد استفاده قرار گرفته و حامل معانیِ مثبت و منفیِ بی‌شماری در آثار کهن است. حافظ برخلاف اکثر پیشینیانِ خود، نگرشی سطحی و منفی به رندان ندارد و بالعکس آن‌ها را ریاستیز، عصیانی و حقیقت‌جو معرفی می‌کند که در راهی دشوار و عوام‌گریز، مولّد انقلاب‌های فردی و اجتماعیِ مختلفی بوده ‌اند به طوری که حافظ‌ پژوهانِ بسیاری این مفهوم را مهم‌ترین دستاورد فکریِ حافظ میدانند. از برآیند این خصایص نیز می‌توان به کُنش‌گریِ رندان به مثابه‌ یک شخصیّت نمایشی اشاره کرد. بهرام بیضایی(نمایشنامه‌ نویسی که توجّه بی شائبه ‌او به آثار کهن غیر قابل انکار است) گزینه‌ مناسبی برای پی‌گیریِ این مفهوم است چه بسا که روحیه‌ قهرمانی و انقلابیِ موجود در آثار او در پیوند با اسطوره و کهن‌ الگوها بر جنبه‌ ها و خصلت‌های راز آمیز، عصیانی و شوریدگیِ شخصیّت‌هایش صحّه می‌گذارد. نگارندگان برای اثبات هویّت وجودیِ شخصیّت رند(که به واسطه‌ ویژگی‌هایش نمایشی است) برآن هستند تا با نگاهی نو، دستاورد شعریِ حافظ را مورد پژوهش قرار داده و با توجّه به اهمیّت شخصیّت‌ پردازی در ادبیّات نمایشی در راستای ادبیّات تطبیقی به بسط شخصیّت رند در شعر و نمایش بپردازند. بنابراین ضمن برشمردن ویژگی‌های رندی و رندگونگی در غزلیّات حافظ و پی بردن به اصل این مفهوم، انواع تقسیم بندیِ یک شخصیّت دراماتیک را بررسی کرده و پس از آن به تطبیق خصایص رند حافظ با ویژگی‌های یک شخصیّت نمایشی پرداخته می‌شود و از حاصل این رهیافت سه نمایشنامه‌ عروسکیِ بیضایی مورد تحلیل و بررسی قرار خواهد گرفت.

خلاصة: (مترجم بواسطة الذكاء الاصطناعي)

استخدمت کلمه "رند" فی اللغه الفارسیه منذ فتره طویله وحملت معان ایجابیه وسلبیه متعدده فی الاعمال القدیمه. وعلی عکس معظم اسلافه، لا ینظر حافظ الی الرند بنظره سطحیه وسلبیه، بل یقدمهم علی انهم محاربون ومتمردون وباحثون عن الحقیقه، یسیرون فی طریق صعب ومعزل عن العامه، وقد اثاروا ثورات فردیه واجتماعیه متنوعه، حتی ان العدید من الباحثین فی اشعار حافظ یعتبرون هذا المفهوم اهم انجاز فکری له. ومن نتاج هذه السمات ایضا، یمکن الاشاره الی ان فعل الرند یشبه شخصیه درامیه. بهرام بیضايی (الکاتب المسرحی الذی لا یمکن انکار اهتمامه الکبیر بالاعمال القدیمه) هو الخیار المثالی لمتابعه هذا المفهوم، لان الروح البطولیه والثوریه الموجوده فی اعماله المتصله بالاساطیر والنماذج القدیمه توکد علی جوانب وسمات الغموض والتمرد والشغف فی شخصیاته. یسعی الکتاب لاثبات الهویه الوجودیه لشخصیه الرند (التی تکون ذات طبیعه درامیه بفضل سماتها) من خلال رویه جدیده، لتقدیم نتايج شعر حافظ للبحث. ومع الترکیز علی اهمیه بناء الشخصیات فی الادب الدرامی وفقا للادب المقارن، یتناول الکتاب توسیع شخصیه الرند فی الشعر والمسرح. لذا، مع تعداد سمات الرند والتشابهات فی قصايد حافظ وفهم اصل هذا المفهوم، سیتم دراسه انواع تصنیف الشخصیات الدرامیه، وبعد ذلک یتم مطابقه خصايص الرند فی شعر حافظ مع خصايص الشخصیه الدرامیه وتحلیل ثلاث مسرحیات للدمی من تالیف بیضايی.

ملخص الجهاز:

بنابراين ضمن برشمردن ويژگيهاي رندي و رندگونگي در غزليات حافظ و پي بردن به اصـل ايـن مفهـوم ، انـواع تقسيم بندي شخصيت دراماتيک نشان داده و پس از آن به تطبيق خصايص رند حافظ با ويژگيهاي يک شخصـيت نمايشي پرداخته شده و از حاصل اين رهيافت سه نمايش نامۀ عروسکي بيضايي مورد تحليل قرار گرفته است . رازي در شيؤە رندي نهفته که حافظ در اين بيت به آن اشاره کرده : فرصت شمر طريقت رندي کـه ايـن نشـان چون راه گنج بر همـه کـس آشـکاره نيسـت (حافظ ، ١٣٦٩: ٢٤٤) اين راز همان نکته اي است که حافظ به واسطۀ آن ، رندان را از معاني سطحي (که در زيرکـيهـا و منفعت طلبيها خلاصه ميشد) بيرون ميکشد و مقام آها را بزرگ ميدارد؛ مقامي که يـادآور لايه هاي زيرين و ابعاد مختلف وجودي انسان است . ايـن ١٠٤ بيت در جلد اول کتاب اين راه بينهايت : واژه نما، واژه نامه و فرهنگ ترکيبات ، تعبيرات و اصطلاحات ديوان حافظ به تدوين بهرام اشتري براساس تصحيح محمد قزوينـي و قاسـم غنـي موجود است که در اين مقاله مجال آوردنشان نيست ؛ اما ميتوان به بررسي فخرالدين مزارعـي در کتاب مفهوم رندي در شعر حافظ (١٣٧٣: ١٠٤ـ١٥١) بسنده کـرد کـه براسـاس ابيـاتي از ديوان که اين واژه در آن ها موجود است ، ٤٧ ويژگي و صفت را براي رنـدان نـام بـرده کـه در اينجا به طور خلاصه به ٢١ مورد اشاره ميشود.

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول