خلاصة:
دهه سی شمسی در ایران هم از نظر تحولات تئاتر و هم ازجهت تاریخ پوستر تئاتر اهمیت دارد. در این دوره تئاتر ویژگی سیاسی-اجتماعی به خود گرفت و مخاطبان بیشتری یافت. تبریز یکی از مراکز مهم نمایش در این دوره به شمار می رود. این دوره همچنین نقطه آغازی برای طراحی پوستر برای تئاتر به شمار می آید. هدف این مقاله تحلیل نشانه شناختی کارکردهای ارتباطی-تبلیغی پوستر تئاتر در این دهه است. مسئله اصلی در تحقیق حاضر این است که چه رابطه ای میان محتوای نمایشنامه ها و فرم پوستر از نظر کارکرد تبلیغی- ارتباطی پوستر در تئاتر دهه سی شمسی ایران وجود دارد؟ روش تحقیق این مقاله توصیفی-تحلیلی و تاریخی است و برای گردآوری داده ها، روش کتابخانه ای بکار رفته است. همچنین برای تحلیل آثار و داده ها از نظریه و روش نشانه شناسی استفاده شده است. در روند مقاله ۴۶ پوستر از دوره زمانی دهه سی شمسی در ایران معرفی و بررسی شده اند و از نظر نوع نظام نشانه ای مورد استفاده به چهار دسته اصلی تقسیم شده اند. سپس با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و سهمیه ای، از هر دسته ۱ نمونه پوستر که به صورت کامل معرف ویژگی های نشانه شناختی دسته خود بود و همچنین نمایشنامه آن نیز در دسترس بود انتخاب و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج نشان داد دو نظام نشانه ای مورد استفاده در طراحی این پوسترها عبارتند از نشانه های تصویری و نشانه های نوشتاری. از نشانه های تصویری در قالب طراحی صحنه ها و شخصیت های اصلی نمایشنامه جهت ارجاع به درون مایه های نمایشنامه استفاده شده است. این نوع نشانه ها کارکرد ارتباطی در پوستر را تامین می کنند. از نشانه های نوشتاری جهت تبلیغ و اطلاع رسانی اجرای نمایش استفاده شده است. این نوع نشانه ها کارکرد تبلیغی را برای پوستر تامین می کنند. از این جهت بین پوسترهایی که در فرم آن ها نشانه های تصویری غالب است و پوسترهایی که نشانه های تصویری و نشانه های نوشتاری به یک میزان نسبی فضای فرم شناختی پوستر را به خود اختصاص داده اند، بین فرم، با محتوای نمایشنامه هارابطه وجود دارد و کارکرد ارتباطی پوستر مورد توجه قرار گرفته است، اما در پوسترهایی که در فرم آن ها نشانه های نوشتاری بر نشانه های تصویری غالب است و پوسترهایی که فقط از نشانه های نوشتاری برای ایجاد فرم استفاده کرده اند بین فرم پوستر و محتوای نمایشنامه رابطه ای وجود ندارد و کارکرد تبلیغی پوستر مورد توجه بوده است.
The 1950s is noteworthy both in terms of theatre-related developments and the history of theatre posters in Iran. During this period, the theatre acquired a socio-political feature and found a greater audience. Tabriz was one of the principal centers of theatre in these ages. This period was also a starting point for designing theatre posters. The purpose of this paper is to analyze the semiology of the communicational and promotional functions of theatre posters in this decade. The main issue here is figuring out a significant relationship between the content of plays and the form of 1950s posters in Iran in terms of communicational and promotional functions. The research method is descriptive-analytical and historical. The data are brought together from the library materials. The theory and methods of semiology are put in use to analyze the posters and data. In the research process, 46 posters from the 1950s Iran have been introduced, studied, and divided into four main categories in terms of the type of sign system used. Then, using the purposive and quota sampling method, one sample was selected and analyzed from each categorization, the one which fully represented the semiological characteristics of it, and also its play was available. The results showed that the two sign systems used in the design of these posters were visual signs and textual signs. The former referring to the themes of the play was convenient in the representation of the main scenes and characters. These types of signs provide the communicational function for the poster. The latter was to promote and inform the public audience about the play. These types of signs provide the promotional aspect of the design. Among the posters with predominant visual signs within the formal space, 156 Abstract or posters with an equal share of visual and textual signs to a certain extent, the form of design is relevant to the content of the play, and the communicational function is determinant. On the other hand, among the posters in which the textual signs are predominant or those only made up of textual signs, the form of design is not necessarily relevant to the content of the play. So the promotional function of design is determinant.
ملخص الجهاز:
مسئله اصلی در تحقیق حاضر این است که چه رابطهای میان محتوای نمایشنامهها و فرم پوستر از نظر کارکرد تبلیغی ـ ارتباطی پوستر در تئاتر دهه سی شمسی ایران وجود دارد؟ روش تحقیق این مقاله توصیفی ـ تحلیلی و تاریخی است و برای گردآوری دادهها، روش کتابخانهای بهکار رفتهاست.
بر این اساس، هدف این مقاله بررسی رابطه میان فرم و اجزای فرمشناختی پوستر تئاتر با کارکرد تبلیغی و کارکرد ارتباطی آن یعنی محتوای نمایش در پوسترهای خلق شده برای تئاتر در دهه سی شمسی در ایران است.
مسئله اصلی در تحقیق حاضر این است که چه رابطهای میان محتوای نمایشنامهها و فرم پوسترها از نظر کارکرد تبلیغی ـ ارتباطی پوستر در تئاتر دهه سی شمسی ایران در تئاتر تبریز وجود دارد و از این روی یک پژوهش میان رشتهای در این دو حوزه به حساب میآید.
برای انتخاب نمونهها ابتدا این پوسترها از نظر فرمشناختی و نوع و نحوه بهکارگیری نشانههای تصویری و نشانههای نوشتاری به ۴ دسته اصلی دستهبندی شدهاند و سپس از هر دسته ۱ نمونه پوستر که بهصورت کامل معرف ویژگیهای نشانهشناختی دسته خود بود و همچنین نمایشنامه آن نیز در دسترس بود برای تحلیل انتخاب شدهاست.
برخلاف نشانههای تصویری پوستر مکر زنان که از شیوه طراحی صحنه اصلی نمایش استفاده شدهبود، عکس هنرمندان هیچگونه ارجاعی به نمایشنامه ندارد، بلکه با انتخاب عکسی بزرگ از حسین عرب اوغلی بهعنوان رژیسور که در این دوره بسیار مشهور است و به نوعی سلبریتی دوران خود به شمار میآید، به دنبال تبلیغ برای نمایش است.