خلاصة:
یکی ازمفسران سده 6 ق محمود بن عمر زمخشری ملقب به جارالله است.او برخاسته از سرزمین خوارزم و ایرانیزادهای است که حاصل حیاتش بیشاز 50 اثر بود.تفسیر او به نام«الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التأویل»سبب شهرت جهانی وی گشت.این کتاب به روش اجتهادی و به درخواست علمای معتزله نگاشته شده و ویژگی ممتاز آن بیان نکات بلاغی آیات است. کشاف مورد توجه مفسرانی چون طبرسی قرار گرفت. زمخشری بر آن بود که اعجاز قرآن در بلاغتش نهفته و میگفت:مفسر باید به این علم(بلاغت)احاطه کامل داشته باشد.زمخشری در این تفسیر با رویکرد کلامی،از آراء معتزلیاش دفاع کرده و عقل را در جهت تبیین آیات به کار گرفته،همچنین از روایات،نحو،لغت،قرائت و فقه هم بهره برده است.
ملخص الجهاز:
"زمخشری بر آن بود که اعجاز قرآن در بلاغتش نهفته و میگفت:مفسر باید به این علم(بلاغت)احاطه
زمخشری در این تفسیر با رویکرد کلامی،از آراء معتزلیاش دفاع کرده و عقل را
علاوهبر کشاف برخی از دیگر آثار او از این قرار است:
همانطور که گفته شده روش تفسیری این کتاب اجتهادی است که نویسنده با رویکرد ادبی و
ابن خلدون آن را بهترین تفسیر ادبی معرفی کرده است(مقدمه،
فی الحدیث استفاده کرده است و مصحف ابن مسعود،ابی و مصاحف اهل شام نیز از ماخذ قراءات در کشاف است(صاوی،89-90).
تفسیرش ذیل آیهء 18 سورهء توبه که نظر زمخشری را بهترین رأی دانسته است(فخر رازی،16/11).
بیضاوی نیز از جمله مفسرانی است که از کشاف تأثیر پذیرفته و میتوان گفت تفسیرش چکیدهای
هم زمخشری برای تفسیر قرآن از بلاغت استفاده کرده و رموز آیات را بدین وسیله نشان
(کشاف،3/63)و یا ذیل 49 زمر میگوید:اگر علم نظم نبود تمام این اسرار پنهان بود(همان،
2-اعتزال:بیان آراء و اندیشههای معتزله دومین مبنای زمخشری است وی در این کتاب تنها
او معتقد است برای شناخت علوم اسلامی از جمله فقه و تفسیر نیاز به علم نحو است
اقامت در مکه و سفرهای متعدد به دقایق الفاظ عربی آشنا بود و در کشاف این جهت را در نظر داشته و معنای کلمه را بهگونهای که با سیاق آیه سازگار باشد تبیین کرده و در این راستا گاه
ابن منیر به رغم مخالفت با زمخشری دقت نظر وی را تحسین کرده است(کشاف،2/44،
ابن خلدون هم کشاف را بهترین تفسیر ادبی معرفی کرده و میگوید:مشتمل بر شناخت لغت"