اهمیت سفرنامه ناصرخسرو قبادیانی بلخی در مطالعه تاریخ حج و حرمین در سده پنجم مقالة

میقات حج تابستان 1399 - شماره 112 ، العلمية - النشرية (حوزه علمیه/ISC (‎18 صفحة - من 63 إلی 80 )

الکلمات المفتاحية: ناصرخسرو سفرنامه‌های فارسی حرمین شریفین تاریخ حج سده پنجم هجری روایات الرحلات باللغة الفارسیة الحرمین الشریفین تاریخ الحج القرن الخامس الهجری ناصر خسرو Nāsir Khusraw Persian travelogues Two Holy Shrines history of the Hajj 5th century AH سفرنامه سفرنامه ناصرخسرو حج سفر مکه مسجد مسجدالحرام تاریخ

fa ar en

خلاصة:

تعتبر کتب الرحلات فی الحضاره الاسلامیه من اهم مصادر دراسه تاریخ الحج و الحرمین الشریفین، و من اهم هذه الکتب کتاب مذکرات سفر ناصر خسرو و هی من اقدم واثمن هذه الکتب التی کتبت باللغه الفارسیه. خصص ناصر خسرو جزءا کبیرا من هذا الکتاب فی وصف تفصیلی للوضع الاجتماعی و المدنی للاماکن المقدسه فی الحرمین و خاصه مدینه مکه و مسجد الحرام فی القرن الخامس للهجره. فی هذا المقال وبعد وصف موجز لاسفار ناصر خسرو الی الحج، یقدم معلومات مختلفه فی هذا الکتاب حول الحج و الحرمین فی عده محاور مثل توصیف مدینه مکه و باقی مناطق الحجاز، وتوصیف عماره المسجد الحرام، ومعلومات نادره عن الاماکن المقدسه و حاله واداب القیام بالحج، صعوبات السفر الی الحج و التاریخ السیاسی للحجاز بشکل مبوب. تظهر نتايج هذه الدراسه انه فی ظل عدم وجود تواریخ محلیه لمدینتی مکه والمدینه فی الفتره بین القرن الرابع الی السادس للهجره فان هذا الکتاب یعتبر مصدرا مباشرا لدراسه تاریخ الحج و الحرمین خاصه فی القرن الخامس للهجره.

ملخص الجهاز:

در این نوشتار پس از شرح مختصری از سفرهای حج ناصرخسرو، آگاهی‌های مختلفی که سفرنامه وی درباره حج و حرمین به دست می‌دهد، در چند محور شامل توصیف شهر مکه و دیگر مناطق حجاز، توصیف معماری مسجدالحرام، آگاهی‌های نادر درباره اماکن مقدس، وضعیت و آداب حجگزاری، سختی‌های سفرهای حج و تاریخ سیاسی حجاز، استخراج و دسته‌بندی شده است. کلیدواژه‌ها ناصرخسرو سفرنامه‌های فارسی حرمین شریفین تاریخ حج سده پنجم هجری اصل مقاله مقدمه سنت تاریخ‌نگاری محلی دو شهر مقدس مسلمانان، مکه مکرمه و مدینه منوره، با نگارش آثار بسیار مهم و ارزشمندی برای هر یک از این دو شهر در سده‌های آغازین اسلامی شکل گرفت. [4] بخش دیگری از توصیف‌های ناصرخسرو از مسجدالحرام و معماری آن، مواردی است که در سایر منابع دیده نمی‌شود و می‌توان آنها را آگاهی‌های منحصر به فردی درباره وضعیت و معماری این مسجد در سده پنجم به شمار آورد؛ از آن جمله می‌توان به توصیف وی از الواح چوبی و کتیبه‌های داخل خانه کعبه، که روی آنها نام خلفای فاطمی مصر وجود داشت، و نیز وضعیت جامه کعبه در زمان وی (ناصرخسرو، 1389ش، صص133 ـ 132) و پوششی که دیوار گرداگرد مسجد را پوشانده بود و در آن صندوق‌هایی متعلق به شهرهای مختلف اسلامی وجود داشت (همو، ص135)، اشاره کرد. نتیجه‌گیری سفرنامه ناصرخسرو، در نبودِ تواریخ محلی و منابع جغرافیایی دیگری که توصیف و وضعیت سیاسی ـ اجتماعی حرمین شریفین را در سده پنجم هجری ارائه دهد، مهم‌ترین منبع موجود در بررسی و مطالعه تاریخ حج و حرمین و وضعیت اماکن مقدس مکه در این سده به شمار می‌آید.

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول