خلاصة:
حدیث مواعظ پیامبر (ص) به ابوذر غفاری یکی از اخبار طوال است که قدیمترین نقل باقیمانده از آن در متون حدیثی امامیه به مجلس املاء شیخ طوسی (د 460ق) بازمیگردد. این متن شامل فقرات متعدّدی است که هر یک پیامی اخلاقی را ارائه میدهند. مطالعۀ کنونی کوششی از جنس مطالعات تحلیل متن است و در آن بنا داریم فارغ از بررسی اصالت هر یک از اجزاء حدیث یا اباذر به بررسی کلیّت آن در قالب طولانی کنونیاش بپردازیم و امکان انتسابش در هیئت کنونی به پیامبر اکرم (ص) و استناد آن به ابوذر غفاری را بررسی کنیم. فرضیۀ مطالعه آن است که حدیث یا اباذر در هیئت کنونی آن متنی تجمیعی است. برای آزمون این فرضیه تکتک فقرات حدیث یا اباذر را در دیگر منابع حدیثی اسلامی مشابهیابی خواهیم کرد تا با تحلیل دادههای استخراجشده از این جستجو دریابیم آیا این حدیث را باید متنی تلفیقی و حدیثی حاصلشده از تجمیع روایتها دانست یا متن کنونی به همین شکل یکپارچه است. همچنین، با مرور احوال راویان این حدیث از نگاه عالمان رجال خواهیم کوشید شواهدی بیرون از متن هم برای قضاوت نهایی دربارۀ هویت متن حدیث یا اباذر در شکل کنونی آن بیابیم.
ملخص الجهاز:
براي آزمون اين فرضيه تک تک فقرات حديث يا اباذر را در ديگر منابع حديثي اسلامي مشابهيابي خواهيم کرد تا با تحليل داده هاي استخراج شده از اين جستجو دريابيم آيا اين حديث را بايد متني تلفيقي و حديثي حاصل شده از تجميع روايت ها دانست يا متن کنوني به همين شکل يک پارچه است .
وصيت پيامبر (ص ) به ابوذر، امالي شيخ طوسي، کتاب الزهد ابن مبارک، ابوالمفضّل شيباني ● تجميع اخبار اخلاقي در حديث يا اباذر/ سيدمحمدرضا لواساني +++آغاز مقالۀ پنجم +++ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ١.
براي نمونه، در بند ٩ حديث يا اباذر آمده است : (به تصویر صفحه مراجعه شود) از همين نظر بندهاي ٧٦-٧٧ حديث يا اباذر نيز شايان توجه است : (به تصویر صفحه مراجعه شود) (به تصویر صفحه مراجعه شود) در کتاب الزهد ابن مبارک (روايت ٢١٢) اين عبارات خطبۀ کعب الاحبار نمايانده ميشود که بنا به درخواست عمر بن خطاب ايراد شده است .
براي نمونه، متني شبيه بند ١۵٣ حديث يا اباذر با طريقي حاوي راويان اصلي نسخۀ حسين بن حسن مروزي نقل شده است (نک: ابن عساکر، ١۴٢٢ق ، ٧) که در کتاب الزهد يافت نمي شود.
براي نمونه، در اين زيادات عبارتي شبيه به متن فقرٔە ۶۴ از حديث يا اباذر آمده است : ٍ (به تصویر صفحه مراجعه شود) اين خبر با سندي مشابه در منابع ديگر هم از ابن مبارک نقل شده است : (به تصویر صفحه مراجعه شود) (طبراني ، ۱۴۰۴ق ، ۱۹/ ۹۶).