محرک غیرمتحرک از منظر ملاصدرا مقالة

فلسفه و کلام اسلامی پاییز و زمستان 1399، سال پنجاه و سوم - شماره 2 التصنيف ب (Ministry of Science/ISC (‎20 صفحة - من 421 إلی 440 )

الکلمات المفتاحية: ملاصدرا حرکت فعل محرک متحرک قوه تسلسل motion Mulla Sadra The Moving (Muteharek) The Mover (Muhrek) Unmoved Mover برهان جسم صدرالمتألهین فخررازی حرکت جوهری ذات

fa en

خلاصة:

محرک یکی از ارکان حرکت است. ملاصدرا تغایر مبداء، منتهی، مسافت، متحرک و زمان را تغایر مفهومی می‌داند و مصداق آنها را واحد شمرده است ولکن همه فیلسوفان و ملاصدرا به تغایر مصداق محرک قائل هستند. انفکاک حرکت از محرک در همه اقسام آن ضروری است، برخلاف حرکت و متحرک که تنها در حرکات عرضی انفکاک دارند. در حرکت جوهری دوگانگی حرکت و متحرک تبدیل به وحدت می‌شود و تنها در اعراض حرکت از متحرک منفک است و به عنوان وصف تلقی می‌شود. در حرکت جوهری متحرک حرکت را بالذات دارد و بین حرکت و متحرک فاصله نیست و این متحرک مبداء حرکت در اعراض است. گرچه حرکت در جوهر ذاتی متحرک است ولی بی‌نیازی حرکت از علت را موجب نمی‌شود بلکه برعکس نیاز حرکت به علت شدیدتر است. در این نوشتار ابتدا مغایرت حرکت و متحرک اثبات می‌شود. سپس برهان‌های هفت‌گانه فخررازی بر ضرورت وجود محرکی مغایر با متحرک مطرح می‌شود و اختلاف نظرهای ملاصدرا با فخررازی احصاء می‌گردد و با استفاده از ظرفیت حرکت جوهری محرک غیرمتحرک اثبات می‌شود. در این میان تقریرها و نقدهای استاد مطهری براساس علم جدید بیان می‌گردد.

ملخص الجهاز:

سپس برهان هاي هفت گانه فخررازي بر ضرورت وجود محرکي مغاير با متحرک مطرح ميشود و اختلاف نظرهاي ملاصدرا با فخررازي احصاء ميگردد و با استفاده از ظرفيت حرکت جوهري محرک غيرمتحرک اثبات ميشود. ايشان در فصل دوازدهم با شرحي که شهيد مطهري از آن دارد دو استدلال بر ضرورت وجود محرکي مغاير با متحرک بيان ميکند و با استفاده از اين مقدمه به اثبات محرک اول ميپردازد. صدرالمتألهين در اين فصل ابتدا شش دليلي را که از حکما براي اثبات نياز متحرک به محرک اقامه کرده اند ذکر ميکند و البته يکي از اين دلايل همان دليل دومي است که در فصل دوازدهم ذکر شده است . شهيد مطهري پس از بيان استدلالي که صدرالمتألهين بر ضرورت وجود محرک براي حرکت و متحرک اقامه کرده است اين پرسش را مطرح مي کند: «چه مانعي دارد حرکت ذاتي يک شيء باشد. طبق بيان صدرالمتألهين محرک خود را حرکت نمي دهد بلکه شيئي را حرکت ميدهد که في نفسه متحرک نيست ؛ يعني اين شيء حرکت را از مفيض دريافت ميکند در واقع شي ء متحرک از خود حرکتي ندارد و امر ديگري بايد او را به حرکت در بياورد؛ زيرا اگر متحرک خودش حرکت کند در اين صورت حرکتي که بايد در متحرک بالقوه باشد بالفعل خواهد بود و اين محال است . [٣٢، ج١١، ص ١٢٩] نتيجه اين که اولا برهان دوم بنابر قول حکماي قبل از ملاصدرا؛ يعني براساس نفي حرکت جوهري و ثبات جوهر جسماني درست است و ثانيا از جهت علم جديد هم قابل نقد است ؛ زيرا جسم ثابت نيست لذا ميتواند علت حرکت باشد.

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول