خلاصة:
ضرب المثلهاء یکی از ارکان ارزشمندفرهنگ زبان فارسی اندکه مولانا با سه شیوه کاربردی؛
یعنی: کاربرد مستقیم مثل، استفاده از مضمون مثل در بیت و ابیاتی که خود به دلیل اهمیّت. مثل
شدهاند به تعلیم و آموزش مریدان پرداخته است. دراین پژوهش, مثلها در دفاتر شش گانهی مثنوی
از جنبههای مختلف کمّی و کیفی و بار عاطفی و معنایی که گویا تاکنون به اهمیت آن در مثنوی
پرداخته نشده بودء سنجیده شدهاند. ،تاعلاوه بردرک اهمیّت اخلاقی وتعلیمی مثلها، سهم مولانا را در
خلق ابیات و ترویج ذخیرهی فرهنگی مثلهاء بتوان دریافت. در مجموع, حدود یک هزاروصدوبیست
و هفت مثل را در مثنوی استفاده نموده یا خود خلق کرده که همگی از حیث پیام اخلاقی و تعلیمی
در پنج دسته محتوایی قرار میگیرندکه در مجموع،بازگوی نگاه آموزشی ورسالت اخلاقی, ارشادی
و انتقادی مولانا نسبت به کاربرد مثلها است.
ملخص الجهاز:
نگاه تعليمي مولوي به انواع ضرب المثل ها در مثنوي دکترسيد احمدحسيني کازروني ١ افسانه سراجي ٢ چکيده ضرب المثل ها، يکي از ارکان ارزشمندفرهنگ زبان فارسي اندکه مولانا با سه شيوه کاربردي؛ يعني: کاربرد مستقيم مثل ، استفاده از مضمون مثل در بيت و ابياتي که خود به دليل اهميت ، مثل شدهاند به تعليم و آموزش مريدان پرداخته است .
در مجموع، حدود يک هزاروصدوبيست و هفت مثل را در مثنوي استفاده نموده يا خود خلق کرده که همگي از حيث پيام اخلاقي و تعليمي در پنج دسته محتوايي قرار ميگيرندکه در مجموع، بازگوي نگاه آموزشي ورسالت اخلاقي، ارشادي و انتقادي مولانا نسبت به کاربرد مثل ها است .
نـفـس اول رانــد بــرنــفــس دوم مـاـهـي از سـرگـنـده بـاشـد نـي ز دم (د٣ص١٤٣ب ٣٠٨٢) ج ) ابيات مثل شده در مثنوي اين دسته از مثل ها، در اصل همان ابياتي هستند، که به عنوان ضرب المثل در زبان عوام جاگير شدهاند، و درحقيقت مولانا آفرينندهي ابياتي است که بعدها در گنجينه ي امثال دهخدا ثبت شــدهاند.
(همان:ج٢، ٦٦٥) مانند: «چون قضـا آيـد، شود دانش به خواب مـــه سيـــه گــــردد، بــگيـرد آفتاب (د١، ص ١١٥ ب ١٢٤١) يا در جاي ديگر: چـــون قضـا آيـــد طـبيب ابله شـود و آن دوا در نـــــفـع او گمـــره شود» (د٥، ص ٨٦ ب ١٧٠٩) ب ): امثال وتعاليم اخلاقي مهمترين رســالت امثال، کاربرد اخلاقي و استفاده تعليمي از تجارت پيشينان است که در قالب عبارات، ابيات يا جملات قصار به ملل بعد منتقل شــده اســت .