مجموعه غار و پناهگاه‌های صخره‌ای پارینه‌سنگی سرهه، ساوجبلاغ در دامنه‌های جنوبی کوهستان البرز مقالة

مؤلف: حیدری گوران، سامان ؛ مترجم، عباس ؛ قصیدیان، الهام ؛

مطالعات باستان شناسی پارسه زمستان 1399 - شماره 14 ، ب (Ministry of Science/ISC (‎19 صفحة - من 7 إلی 25 )

الکلمات المفتاحية: پارینه سنگی البرز مرکزی برغان غار و پناهگاه صخره ای سرهه

خلاصة:

عمده دانش ما در مورد دوران پارینه سنگی در فلات ایران از کوهستان زاگرس به دست آمده است؛ اما در سال های اخیر، مطالعات پارینه سنگی در نقاط مختلف ایران ازجمله جنوب کوهستان البرز و مرکز فلات ایران نیز انجام شده که داده های ارزشمند فراوانی از دوران پارینه سنگی به دست داده اند. نوشتار حاضر به معرفی پناهگاه صخره ای سرهه در دامنه های جنوبی کوهستان البرز در دهستان برغان شهرستان ساوجبلاغ می پردازد. مجموعه ی سرهه شامل هشت غار و پناهگاه صخره ای است که از نخستین پناهگاه از ضلع غربی در جنوب رودخانه سنج، دست افزارهای سنگی که بر اثر کاوش غیرمجاز در سطح پناهگاه پراکنده شده بود، به دست آمد. با مطالعه دقیق فناوری و گونه شناسی دست افزارهای سنگی مشخص گردید که فناوری لوالوا به وفور در ساخت آن ها به کار رفته است و در نتیجه، مجموعه را به دوره پارینه سنگی مربوط می سازد. فناوری دست افزارها بیشتر مبتنی بر ساخت تیغه ها و تراشه های کشیده و بلند است که بسیاری از آن ها از روش لوالوا به دست آمده اند. سنگ خام به کاررفته در ساخت این دست افزارها عمدتا از توف سبزرنگ محلی است که در اطراف پناهگاه صخره ای سرهه و همین طور بر دامنه مقابل این پناهگاه به وفور دیده می شود. با مقایسه داده های به دست آمده از سرهه با محوطه های کوهستان زاگرس و مرکز فلات ایران، مشخص گردید که دست افزارهای سرهه منحصربه فرد بوده و شباهت اندکی با محوطه های مرکز فلات ایران و تفاوت های آشکاری با محوطه های زاگرس از خود به نمایش می گذارند. هدف اصلی پژوهش حاضر معرفی محوطه پارینه سنگی سرهه و داده های به دست آمده از آن است؛ زیرا تاکنون محوطه ای مربوط به دوران پارینه سنگی در این منطقه شناسایی نشده است. با مطالعه جغرافیای منطقه، ویژگی های زیستی محوطه و تحلیل گونه شناسی و فناوری دست افزار های پراکنده بر سطح آن، این پژوهش به داده هایی از دوره پارینه سنگی دست یافته و در نتیجه مقدمه ای بر بازسازی استقرار و رفتارهای انسانی در دوره پارینه سنگی در این منطقه را فراهم می سازد.

ملخص الجهاز:

پرسش‌ها و فرضیات پژوهش: ارائۀ این مدل به‌همراه کشفیات اخیر محوطه‌های پارینه‌سنگی در این مناطق، پرسش‌های اساسی فراوانی را برانگیخته است، که از عبارتنداز: آیا دامنه‌های جنوبی البرز نیز همانند دامنه‌های شمالی آن محل حضور انسان در دوره‌های پارینه‌سنگی بوده است؟ اگر چنین بوده، شیوه‌های استقراری به چه شکلی بوده است؟ آیا می‌توان ارتباطی میان ساکنان دامنه‌های جنوبی با دامنه‌های شمالی متصور بود؟ همین‌طور با ساکنان دشت‌های مرکز فلات ایران؟ درصورت وجود ارتباط با هریک از مناطق نام‌برده، ابعاد این ارتباط چگونه بوده است؟ آیا می‌توان دامنه‌های جنوبی البرز را یکی از قطب‌های مسیر مهاجرتی انسان از آسیای‌میانه به غرب و بالعکس، آن‌گونه که در مدل پیشنهادی وحدتی‌نسب و همکاران آمده است، دانست؟ کشف اتفاقی مجموعه پناهگاه‌های صخره‌ای پارینه‌سنگی سُرهه در درۀ رود‌سنج در روستای برغان واقع‌در شهرستان ساوجبلاغ این امکان را فراهم آورد تا نگارندگان برای پاسخ به چنین پرسش‌هایی، مطالعۀ دقیق این دره در دامنۀ جنوبی کوهستان البرز را آغاز نمایند. تعداد 6 قطعه تیغه پرداخت‌شده در مجموعه وجود دارد که از این تعداد، 3 قطعه برروی تیغه‌های لوالوا ساخته شده‌اند و دارای پرداخت‌‌هایی فرسوده هستند که بیشتر شبیه به آثار استفاده است (تصویر 11: شماره‌های 3 و 6). “Test excavation at the Middle Paleolithic sites of Qaleh Bozi, southwest of Central Iran”. Jaubert, eds, Iran Paleolithic/ Le Paléolithique d’Iran, BAR International series, Pp: 29-38 . L. Dibble eds, The Paleolithic prehistory of the Zagros-Taurus, The University Museum, Pennsylvania, Pp: 75-100. “The Paleolithic survey in Arisman region; western central plateau of Iran.

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول