خلاصة:
گسترش روابط ایران و غرب یکی از ویژگی‌های بارز عصر قاجار و پهلوی به شمار می‌آید. آشنایی ایرانیان بافرهنگ و تمدن غرب موجب تغییرات اجتماعی نسبتاً وسیع، ازجمله تغییر پوشاک برخی از اقشار جامعه و به‌خصوص لباس رسمی کارکنان دولت شد. بر این مبنا هدف اصلی مقاله، بررسی تحولات انجام‌شده بر لباس رسمی کارکنان دولت دوره ناصرالدین‌شاه و دوره رضاشاه است. حال این سؤال پیش می‌آید، که چه تفاوتی میان طرح و نحوه‌ی اجرای لباس کارکنان دولت در دوره ناصرالدین‌شاه با دوره رضاشاه بوده است؟ فرضیه مقاله بر آن است با تلاش‌هایی که از سوی شاه قاجار و پهلوی اول در جهت تغییر پوشش انجام دادند لباس رسمی کارکنان دولت هم ازنظر رتبه، جایگاه، ارتباطات اجتماعی و هم ازنظر طرح و نحوه‌ی اجرای آن متحول شد. روش تحقیق در این مقاله مبتنی بر توصیف و تطبیق داده‌های تاریخی است و نتایج حاصل از این پژوهش دلالت بر فرآیند تأثیر غرب‌گرایی بر لباس کارکنان اداری دوره ناصرالدین‌شاه و تشدید نوگرایی بر تحول لباس پرسنل دولتی با روش اقتدارگرایانه رضاشاه دارد.
Expansion of the relations between Iran and the West is one of the hallmarks of the Qajar and Pahlavi era. Familiarity with the culture and Western civilization of Iran has caused a relatively large social change, including changing the clothing of some sections of society, and especially the official dress of government employees. Based on this, the main purpose of the paper is to review the developments in the official dress of Naser al-Din Shah government staff and the Reza Shah period. Now, the question arises, what difference has there been between the design and the manner in which the work of the state employees during the period of Naser-al-Din Shah was during the period of Reza Shah? The hypothesis of the article is that with the efforts of Shah Qajar and Pahlavi I to change the cover, the official dress of government employees changed in terms of rank, position, social communication and in terms of design and how it was implemented. The research method in this paper is based on the description and adaptation of historical data and the results of this research indicate the process of westernizing influence on the cost of Naser al-Dinshah's administrative staff and the escalation of modernity on the development of state-owned personnel clothing with the authoritarian method of Reza Shah.
ملخص الجهاز:
نگرشي بر تحول لباس رسمي کارکنان دولت در دوره ناصرالدين شاه قاجار و رضاشاه پهلوي فريبا مهرمند١، علي اکبر خدريزاده ٢ تاريخ دريافت : ١٣٩٧/٤/١٦ تاريخ پذيرش : ١٣٩٧/٧/٢ چکيده گسترش روابط ايران و غرب يکي از ويژگيهاي بارز دو دوره قاجار و پهلـوي بـود کـه بـه آشنايي ايرانيان بافرهنگ و تمدن غرب منجر گرديد و همين امر سبب شـد تـا بـه تغييـرات اجتماعي نسبتا وسيع ، ازجمله تغيير پوشاک برخي از اقشار جامعه و به خصوص لبـاس رسـمي کارکنان دولت گردد.
در فصل دهم اين کتاب ، احياي صنعت ابريشم ، نوع پوشش زنان و مردان در آغاز دوره قاجار و تغييرات پوشاک را مورد بررسي قرار ميدهد و سپس به سفرهاي ناصرالدين شاه به اروپا که سبب تحول در البسه رايج در دربار عصر قاجار گرديد، ميپردازد؛ کتاب ديگر «دگرگوني رنگ ، طرح و تزيين پوشاک ايرانيان (از ابتدا تا پايان روزگار قاجار)»، اثر مشترک طاهره عظيم زاده طهراني و فرزانه سعادتيفر است که مؤلفان مطالبي ارزشمند از تاريخچه و اجزاء لباس دوره قاجار در کنار تزيينات پارچه ارائه داده اند؛ و يا مقاله «نساجي در عصر قاجار: توليد و تجارت پارچه » نوشته ي فريده طالب پور.
اما پس از سلسله قاجار، رضاشاه نيز پروژه نوسازي اجتماعي - فرهنگي ايران را در زمينه اعزام محصل به اروپا، ايجاد مدارس و دانشگاه و تغيير پوشاک ادامه داد و براي ايجاد تغييرات اساسي و پر سرعت به شيوه غربي، به فکر دگرگوني ظاهري افراد جامعه افتاد زيرا متحول شدن لباس تحت لواي متحدالشکلي يعني همسويي با تغييرات انقلاب فرهنگي به سبک غربي را ارمغان ميآورد و به همين منظور اين انجام را از ساختار بالاي جامعه يعني خود، خانواده و کارکنان دولت آغاز نمود و در نهايت کل جامعه را در برگرفت .
(
, 
, 
)
