خلاصة:
لازمۀ شکلگیری یک بخش توانمند کشاورزی، اجرای سیاستهای حمایتی مناسب است که بدون وجود تصویری از ساختار حمایتهای موجود امکانپذیر نیست. از این رو در این مقاله، شاخصهای برآورد حمایت از تولیدکنندگان(PSE) و مصرفکنندگان(CSE) و شاخص برآورد حمایت کل(TSE) از بخش کشاورزی و زیربخشهای آن با استفاده از نرخهای ارز حقیقی و تعادلی و اثر انحراف نرخ ارز بر آنها برای سالهای 90-1360 محاسبه و برای برنامۀ پنجم توسعه پیشبینی شد. براساس نتایج، مقدار حمایتها به فروض جایگزین نرخ ارز، سیاستهای قیمتی و بودجهای دولت حساس است و با توجه به تغییر مداوم سیاستها با نوسان زیادی روبهروست. به طوری که در دورۀ جنگ با بیشبرآورد ارزش ریال، تولیدکنندگان 4/ 14درصد حمایت شدند، درحالیکه در برنامۀ چهارم با کمبرآورد ارزش ریال 3/ 10-درصد مالیات پنهان پرداختند که علامت شاخص حمایت از مصرفکنندگان برعکس تولیدکنندگان بود. شاخص حمایت کل از زیربخشهای زراعت و دامپروری در همۀ دورهها مثبت و در زیربخش ارزآور باغبانی در بیشتر سالها منفی بود. پیشنهاد میشود، ترکیب سیاستهای ارزی و بخشی با افزایش رقابتپذیری جهانی، حمایتکنندۀ تولیدکنندگان و مصرفکنندگان بخش کشاورزی باشد.
Formation of a strong agricultural sector requires the implementation of appropriate support policies that without a picture of the support structure is not available. In this study, producer, consumer, total and general services support estimate indices (PSE, CSE, TSE, GSSE) have been calculated for agricultural products using real and equilibrium exchange rates and effects of exchange rate misalignment has evaluated for 1981-2010 and forecasted from 2011 through 2015. Results revealed that the estimated level of agricultural support estimates were sensitive to exchange rate, pricing and budget policy of state. Return to continuous change in agricultural policy, these indices have many fluctuations. So that, during the 1981-88 because of over valuation of rial, PSE was 4/14 percent. While in 2005-2010, undervaluation of riyals induce producers to pay 3/10% from their income as a hidden tax that CSE sign was inverse of it. TSE of Agriculture and livestock sub-sections was possitive for most years, as horticulture subsector TSE index was negative. It is recomended, combining sectoral and exchange rate policies through increasing global competitiveness, support agriculture producers and consumers.
ملخص الجهاز:
از این رو در این مقاله ، شاخص های برآورد حمایت از تولیدکنندگان (PSE) و مصرف کنندگان (CSE) و شاخص برآورد حمایت کل (TSE) از بخش کشاورزی و زیربخش های آن با استفاده از نرخ های ارز حقیقی و تعادلی و اثر انحراف نرخ ارز بر آنها برای سال های ٩٠-١٣٦٠ محاسبه و برای برنامۀ پنجم توسعه پیش بینی شد.
از دیگر پژوهش های انجام پذیرفته در زمینۀ حمایت از بخش کشاورزی با استفاده از شاخص های PSE و CSE در خارج و داخل کشور میتوان به پرتغال (٢٠٠٢)، اردن و همکاران (٢٠٠٤)، سازمان توسعه و همکاریهای اقتصادی (٢٠٠٧)، کواشا و همکاران (٢٠٠٦)، کوانسکی و تانگرن (٢٠٠٧)، قانع شیرازی (١٣٨٥)، واعظی و یزدانی (١٣٨٥)، کیانی راد (١٣٨٦)، پریزن و بخشوده (١٣٨٧)، اتقایی (١٣٨٩) و حسینی و ترشیزی (٢٠١١) اشاره کرد.
(رجوع شود به تصویر صفحه) نمودار (١) الگوی شماتیک چگونگی تعیین کل حمایت از بخش کشاورزی شاخص کل حمایت از بخش کشاورزی(TSE) بیانگر ارزش پولی سالانۀ همۀ انتقال های ناخالص از مالیات دهندگان ، تولیدکنندگان و مصرف کنندگان است که در پی اجرای سیاست های حمایتی بخش کشاورزی - بدون توجه به هدف ها و اثرهای آن بر درآمد و تولید کشاورزان و مصرف تولیدات کشاورزی- پرداخت میشود.
در زیربخش دامپروری با کاهش دخالت دولت در بازار نهاده های تولید و اجرای سیاست شناورسازی نرخ ارز، مالیات تحمیل شده به کشاورزان کاهش یافته و در برنامۀ چهارم توسعه روند حمایت از آنان براساس شاخص درصد اثرمستقیم افزایشی و به طور میانگین ٨/٥ درصد به درآمد آنان افزوده شد.
شاخص TSE% محاسبه شده با نرخ ارز تعادلی در بیشتر سال ها، به جز برنامۀ اول توسعه کمتر از اثرمستقیم است که بیانگر تأثیر بیشتر اثر منفی سیاست های ارزی بر حمایت از بخش کشاورزی است .