خلاصة:
به طور معمول قصد و هدف مشترک طرفین قرارداد اجرای کامل مفاد آن است. برای جلوگیری از نقض قرارداد و تحقق خواست مشترک طرفین، ضمانت اجراهای متعددی وجود دارد که یکی از آن‌ها پیش‌بینی مبلغ معینی در قرارداد به‌عنوان خسارت مقطوع است. هدف از این پژوهش بررسی اثر این ضمانت اجرا در قواعد عام و رقابتی است. در این راستا به بررسی ماهیت و آثار حقوقی این روش پرداخته شده تا به این سؤال اصلی پاسخ دهد که ماهیت و آثار حقوقی خسارت مقطوع در نظام‌های حقوقی مورد تطبیق چیست و کدام نگرش با عدالت معاوضی و هدف قراردادی سازگاری بیشتری دارد؟ در کنار قواعد عام، در قواعد رقابتی اعمال رویه‌های ضد رقابتی تعادل نسبی قدرت میان طرفین قرارداد را بر هم می‌زنند. بر اساس یافته‌های این پژوهش، اثر گنجاندن این ضمانت اجرا مطابق قواعد عام، سه رویکرد است: اعمال و اجرای مطلق– مانند حقوق ایران و حقوق فرانسه قبل از اصلاحات سال 1975؛ بطلان شرط – در صورت کیفری بودن آن - در نظام حقوق عرفی و اعمال و اجرای خسارت مقطوع با امکان تعدیل آن در خصوص شروط نامعقول و گزاف (اصول UNIDROIT، PECL و حقوق فرانسه پس از اصلاحات سال 1975). از دیگر سوی، قواعد رقابتی بدون هرگونه اغماض در مواجهه با شروط غیرمنصفانه، به اعمال ضمانت اجراهای مختلف ازجمله اعلام فسخ یا بطلان قرارداد و یا دستور به توقف اجرا رویه و رفتار خلاف قواعد رقابتی روی آورده است.
Normally, the common intention and goal of the parties to the contract is the full implementation of its provisions. To prevent breach of contract and fulfill the common will of the parties, there are several performance guarantees that One of them is the provision of a certain amount in the contract as a liquidated damages. The purpose of this study is to investigate the effect of this performance guarantee on general and competitive rules. In this regard, the nature and legal effects of this method have been studied to answer this main question that What is the nature and legal effects of liquidated damages in applicable legal systems, and which approach is more compatible with reciprocal justice and the purpose of the contract? In addition to the general rules, in competitive rules, the application of anti-competitive practices upsets the relative balance of power between the parties to the contract.The effect of including this performance guarantee in accordance with the general rules is three approaches: Absolute application - such as Iranian law and French law before the 1975 reforms; The invalidity of the condition - in the system of common law and the application and execution of partial damages with the possibility of adjusting it to unreasonable and exaggerated conditions (UNIDROIT principles, PECL and French law after the 1975 amendments).
ملخص الجهاز:
در این مقاله ، به دو سؤال اصلی پاسخ داده خواهد شد: نخست آن که ماهیت و آثار حقوقی خسارت مقطوع در نظام های حقوقی مورد تطبیق چه وجوه اشتراک و افتراقی دارد و کدام نگرش در صورت نقض قرارداد، با عدالت معاوضی و هدف قراردادی سازگاری بیشتری دارد؟ و دیگر این که قواعد رقابتی برای شروط غیرمنصفانه ضد رقابتی چه ضمانت اجرایی تبیین کرده اند؟ بر این اساس پژوهش حاضر به سه بخش تقسیم شده است .
بر این اساس ، برای جلوگیری از امکان سوءاستفاده از چنین قیودی، اگر مبلغ توافق شده در مورد صدمه و زیان ناشی از عدم اجرای تعهد و اوضاع و احوال دیگر بیش از حد زیاد باشد از میزان آن کاسته میشود و البته امکان نادیده انگاشتن این شرط بر اساس بند یک و محتوای بند دو وجود ندارد؛ بنابراین با قاعده گذاری بند دو امکان تعدیل خسارت مقطوع که در نظام حقوقی عرفی و نظام حقوقی حقوق فرانسه پذیرفته شده است ، در این اصول هم امکان اعمال و اجرا خواهد داشت » (اخلاقی و امام ، ١٣٧٩: ٣٠١ -٣٠٠).
Special Program for Kyoto Annual, 2008: 368) اعتقاد دکترین رقابتی سیستم ایالات متحده بر این است که اعمال قواعد حقوق قراردادها در شروط غیرمنصفانه ازجمله شرط خسارت مقطوع که اغلب ناشی از سوءاستفاده از موقعیت مسلط هستند، راهگشا نیست .
در قواعد رقابتی، خسارت مقطوع غیرمعقول و نامتعارف ضد رقابتی به عنوان شروط غیرمنصفانه مورد توجه قرارگرفته اند و در نظام های حقوقی مورد تطبیق ، ضمانت اجراهایی متفاوت از حقوق قراردادها در نظر گرفته شده است .
(
, 
, 
)
