خلاصة:
چکیده
با وجود جایگاه بلندمرتبه قرآن در بین مسلمانان، به عنوان منبع الهامبخش و زمینهساز شکلگیری تمدن اسلامی از یک جهت و وجود قبرستان تختفولاد اصفهان به عنوان دومین قبرستان بزرگ جهان تشیع (وادی السلام ثانی) از جهت دیگر، متأسفانه تاکنون تحقیقات بایسته در خصوص آثار تفسیری اندیشمندان آرمیده در این مکان مقدس صورت نگرفته است. مقاله حاضر بر مبنای این دغدغه و به شیوه توصیفی ـ تحلیلی، با کنکاش در فهرستهای کتابخانهای و با هدف بررسی و بازنمایی برخی از آثار قرآنی و تفاسیر مهجور بزرگان مدفون در تختفولاد در محدوده زمانی اواخر عصر صفوی، تلاش دارد بخشی از این کمبود را جبران کند. از نتایج این پژوهش چنین به دست میآید که آثار بسیاری در زمینه تفسیر قرآن از این دانشمندان در کتابخانهها و مراکز علمی به صورت نسخهای یا خطی موجود است که هنوز به صورت علمی منتشر نشده و چهبسا با انجام این مهم، گامی اساسی در خدمت به تاریخ تفسیر قرآن برداشته شود و زمینههای آشنایی با دیدگاههای تفسیری دانشمندان این دوره نیز فراهم گردد؛ همچنین، چهرههای شاخص قرآنی اصفهان که در تختفولاد آرمیدهاند، بیشازپیش معرفی گردند.
ملخص الجهاز:
از نتایج این پژوهش چنین به دست میآید که آثار بسیاری در زمینه تفسیر قرآن از این دانشمندان در کتابخانهها و مراکز علمی به صورت نسخهای یا خطی موجود است که هنوز به صورت علمی منتشر نشده و چهبسا با انجام این مهم، گامی اساسی در خدمت به تاریخ تفسیر قرآن برداشته شود و زمینههای آشنایی با دیدگاههای تفسیری دانشمندان این دوره نیز فراهم گردد؛ همچنین، چهرههای شاخص قرآنی اصفهان که در تختفولاد آرمیدهاند، بیشازپیش معرفی گردند.
محدّث قمی در شرح احوال میرمحمداسماعیل مینویسد: «وی عالم فاضل کامل زاهد تارک دنیا بوده و در علم فقه و حدیث و تفسیر و کلام و حکمت و غیرها ماهر بوده و در جامع جدید عباسی در اصفهان مدرّس بوده و قریب 50 سال تدریس میکرده و اخذ علم از مولی محمدتقی مجلسی، میرزا رفیعالدین نائینی و سیدمیرزای جزایری نموده و از رساله اجازات سیدنورالدین بن سیدنعمتالله جزایری؛ نقل شده که در حال جلیل نگاشته که در سن 70 سالگی عزلت از خلق اختیار کرده، در مدرسه تختفولاد که از بنای خود ایشان است سکنی نموده و قبر خود را در حجرهای از حجرات کنده و شبها بعد از فریضه مغرب و عشا در میان آن قبر رفته و تهجّد در قبر گذاشته و بعد از آن از قبر بیرون میآمده و شرح بر اصول کافی و تفسیر قرآن مینوشته و روزها جمعی از طلّاب مستعد که ازجمله مرحوم والد سیدنعمتالله بوده در خدمت ایشان بودند.