خلاصة:
اگر در تعریفی از توان رقابت ملی آن را " سهم محصولات/خدمات یک کشور از بازار جهانی "بدانیم، به این پرسش اساسی می‌رسیم که چرا سهم شرکت‌های مهندسی ایرانی از بازار جهانی اندک است؟ هدف این پژوهش تعیین و تبیین نقش دولت در افزایش توان رقابت ملی شرکت‌های مهندسی ایران در بازار جهانی است. این پژوهش، با استفاده از پانزده مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته با صاحب نظران این عرصه (در شرکت‌های مهندسی مشاور، پیمانکاری و سازمانهای مرتبط با صادرات خدمات مهندسی)، در قالب روش تحلیل مضمون، انجام شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد ابعاد خط مشی‌های دولت، عبارتند از: اصلاح ساختاری ساز و کارها در تامین مالی؛ ایجاد شرکت‌های بزرگ مقیاس مهندسی با تغییر پارادیم به بین المللی سازی؛ دگرگون سازی ساز و کارهای حمایتی دولت خصوصا در روابط خارجی؛ سازمان دهی نوین در عرصه مدیریت صادرات خدمات مهندسی؛ و لزوم تغییر نگرش به جایگاه صادرات خدمات مهندسی. مهم تر از همه، رسیدن به این درک ویژه که در شرایط فعلی اقتصادی ما، صادرات خدمات مهندسی می‌تواند به عنوان موتور محرک اقتصادی عمل کند. که لازمه آن، اجرای خط مشی‌های ترسیم شده در هر یک از ابعاد پنج گانهای است که شمای روشنی از چارچوب رقابت پذیری خدمات مهندسی ما را نشان می‌دهد.
If in a definition of national competitiveness، we call it "the share of a country's products / services in the global market", we come to the fundamental question of why the share of Iranian engineering companies in the global market is small? The aim of this study is to explain the role of government in increasing the national competitiveness of Iranian engineering companies in the global market. In this qualitative research, we interviewed fifteen experts from engineering companies and organizations connected to export of engineering services. The data collection tool was a semi-structured interview and experts selected in a non-random convenience sampling. Theme analysis and coding methods were used to analyze the data. The result of the research indicated that a comprehensive framework for government policies to increase the competitiveness of the country's engineering services has to be formulated. This framework requires the following initiatives: Reforming the existing mechanisms in financing; Establishment of engineering companies to be matched with the requirements of internationalization; transforming government support mechanisms, especially in foreign relations; restructuring the administration of engineering export services and changing attitudes towards the engineering export services and smoothing the presence of the private sector. And, most importantly, is the perception that in the current economic condition, the export of engineering services can act as a driving force of our economy. It has to be noted that this framework can be applied as a basis for drawing a model of competitiveness of engineering services exports in other service / industrial areas of our country.
ملخص الجهاز:
بنابراين مسئله اصلي اين پژوهش با اين پرسش آغاز ميشود که چرا خدمات مهندسي ايراني، بـا وجـود سالها تلاش ، کمتر امکان رقابت در سطح برون مرزي را دارند؟ و از منظـري ديگـر، چـرا برخي کشورهاي همجوار مانند ترکيه که همزمان بـا مـا بـه ايـن عرصـه وارد شـده انـد (اميني، ١٣٩٨)، با وجود مشابهت در ظرفيت هاي فني، موفق تر از ما بوده اند و بسـياري از بازارهاي هدف ما را تصاحب نموده اند (نقوي، ١٣٩٨)؟ نکته اينجا است که در دنياي پيچيده رقابتي اين روزها، براي بررسي شرايط رقـابتي، توجه صرف بر آن عرصه خاص ، ما را به نتيجـه نمـيرسـاند (٢٠١٧ ,Guo &Xing ) و لازم است کليه عوامل موثر در حوزه تجارت ، در يک منشـور چنـد وجهـي ملاحظـه شـوند و بحث کلان رقابت پذيري ملـي اسـت کـه مطـرح مـيشـود (٢٠١٨ ,Singh &Hagos ).
و نهايتا با توجه به اينکه دولت و سياست گذاران بـا حضـور خـود در کليـه امـور و شـئون و اعمال قوانين و مقررات ، بر رقابت پذيري تأثير مثبت و گاه منفي داشـته انـد (جعفـري و همکاران ، ١٣٩٨) ميخواهيم بدانيم به عنوان يک متغيـر اصـلي، چگونـه مـيتواننـد بـا تنظيم خط مشيهاي مناسب ، به افزايش توان رقابتي ما در اين عرصه ياري رساند؟ بنـابر اين هدف اين مقاله آن است که ، مشخص نمايد: الف - اسناد بالادستي موجـود، در چـه محورهـايي نيـاز بـه جهـت دهـي در موضـوع صادرات خدمات مهندسي دارند؟ ب - رويکردهاي خط مشيگذاري موجود در اين حوزه ، چه کاستيهايي دارند؟ ج - چارچوب کلي و اجرايي خط مشيهاي دولت جهت افزايش توان رقـابتي خـدمات مهندسي ما چگونه بايد ترسيم گردد؟ که پرسش اصلي اين تحقيق است و پرسـش هـاي فرعي و جنبي مرتبط با آن : ١- عوامل کلان مؤثر در رقابت پذيري ملي در صـادرات خـدمات مهندسـي کـدام هـا هستندا؟ ٢- مقتضيات بنيادين خط مشـيگـذاري، جهـت توانمنـدسـازي بخـش خصوصـي، و ترسيم مسير صادرات خدمات مهندسي به عنوان يکي از موتورهاي محرک اقتصـاد، چـه ميباشند؟ مرور ادبيات نظري و پيشينه تحقيق خط مشيگذاري و رويکردهاي آن : به زعم بسياري از انديشمندان ، فراينـد اجـرا از زمان تدوين خط مشي شروع ميشود (٢٠١٥ , Ramesh &Howlett (.
(
, 
, 
)
