خلاصة:
دوره اموی عصر حکومتی با گرایش‌های عربی است. قبایل عرب در این دوره، نقش درخور توجهی در امور دیوانی و نظامی و به‌ویژه در ادامه فرایند فتوحات ایفا کردند. بااین‌حال، روابط قبایل عرب با کانون‌های سیاسی امویان، در یک سطح نبود. برخی قبایل روابطی تنگاتنگ و برخی دیگر روابطی دورادور با حاکمان اموی داشتند. یکی از قبایلی که روابط نزدیکی با حاکمان اموی به‌ویژه شاخه سفیانی داشت، قبیله کلب بود که از کلان‌قبیله قُضاعَه، منشق شده بود. جمعیت فراوان این قبیله و سابقه سکونت آن‌ها در بیابان‌های شام، معاویه را بر آن داشت تا با برقراری روابط خویشاوندی، از حمایت‌های این قبیله برخوردار شود. پسر معاویه، یزید، که از مادری کلبی زاده‌شد، حضور جدی قبیله کلب را در سطوح بالای سیاسی محقق ساخت. این مقاله درصدد است با تمرکز بر دو خانواده بحدل و ابوامامه از طایفه بنیحارثةبن جناب از قبیله کلب، میزان تأثیرگذاری قبیله کلب را در دوره بحران، از دوره یزید تا پایان دوره عبدالملک، واکاوی کند. نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که کلبیان مورد نظر، در دوره یزیدبن معاویه، به بالاترین سطح اداری نظامی رسیدند و در دوره بحران، که از سال 64 هجری و پس از درگذشت معاویه دوم آغاز شد و بررغم سقوط چهار جُند از پنج جند شام در دست زُبَیریان، توانستند در برابر این خیزش مقاومت کرده، قدرت را به امویان بازگردانند. در این مرحله، قبیله کلب و رهبرانشان از طایفه بنیحارثةبن جَناب، به‌ویژه خانواده بحدل نقش تعیین کننده ای داشتند. این قبیله در دوره عبدالملک بن مروان (حک 65-86ﻫ)، نیز نقش تأثیرگذاری در سرکوب شورش‌های متعدد در شام، جزیره، عراق و سرزمین فارس داشتند. در این دوره به‌مرور از نقش خانواده بحدل کاسته شد، اما خانواده ابوامامه در سرکوب شورش‌ها دست برتر را داشتند.
The Umayyads were rulers with Arab inclinations. During this period, the Arab tribes played an important role in governmental and military affairs, especially in the conquests. The relations of the Arab tribes with the the Umayyads were not on the same level. The tribe of Kalb, the tribe descended from the Al-Kuda’a, was one that had close relations with the Umayyad rulers, especially the Sufyani branch. Kalb tribe had a long history of living in the deserts of Syria and a large population, which led to Mu’awiyah marrying a Kalbi woman in order to gain the support of this tribe. The mother of Yazid, Muawiyah's successor, was a Kalbi woman, which led to the rise of the Kalb's political position. This article seeks to look at the role of the Kalb tribe in the period of Instability and crises that occurred after the death of Muawiyah II, until the end of the rule of ‘Abd al-Malik by focusing on the Bahdal and Abu-Umamah families of the Banu Haritha bin Janab clan of the Kalb tribe. The results obtained show that these two families reached the highest levels of military administration during the period of Yazid bin Muawiyah and in the period of crisis, and despite the fall of four of the five region (Jund) in Syria in the hands of the forces belonging to al-Zubayr, they were able to manage the situation and lead the forces loyal to the Umayyads and bring them back to power. At this point, the Kalb tribe and its leaders from the Banu Haritha bin Janab clan, particularly the Bahdal family, played a crucial role. During the reign of ‘Abd al-Malik ibn Marwan (685-705), this tribe also played an influential role in suppressing various uprisings in the Syria, Jazira, Iraq and Persia. During this period, the Bahdal family's role gradually diminished, but the Abu-Umama family had the upper hand in stabilizing the government leading Shami forces.
ملخص الجهاز:
دوره معاويه حسانبن مالک بن بحدل ، درنبرد صفين )٣٧ه(، فرمانده آن بخش از نيروهاي قبايل قضاعه در سپاه معاويه بود که در جند دمشق ساکن بودند.
در ميان دو گزارش متفاوت، به نظ ر ميرسد گزارش دوم با خط ايي در ضبط نامها همراه شده و گزارش اول از قوت بيشتري برخوردار است ؛ به ويژه آنکه حميدبن حريث ، و سفيانبن ابرد، نوههاي بحدل، در اين دوره هنوز کر و فري نداشتند و به مرور و در گزارشهاي دو دهه پس ازاين تاريخ ميتوان نام آنان را در گزارشهاي تاريخي مشاهده کرد.
بنا بر گزارش عوانه ، حسانبن مالک کلبي درصدد بود جند دمشق و متولياش ضحاکبن قيس فهري را با خود همراه کند؛ ازاين رو طي نامه اي به ضحاک از او خواست در نماز جمعه پيام او را براي مردم بخواند، اما ضحاکبن قيس امتناع کرد.
حسان همانند ابن هبيره کندي بر آن بود که مروان فرزندان و بستگان فراواني دارد و با به قدرت رسيدن او، کلبيان، ازجمله حسان و خانواده بحدل، موقعيت سابق خود را از دست خواهند داد؛ ازاين رو تنها گزينه حسانبن مالک کلبي، بيعت با خالدبن يزيد بود.
قبيله کلب به رهبري حسانبن مالک که در دوره يزيدبن معاويه و معاويه دوم، نقش درخور توجهي داشت ، در دوره عبدالملک نيز همچنان در ميدان حاضر بود.
پس از وفات معاويه دوم که دوره بسيار کوتاهي داشت ، شرايط در شام به نفع ابن زبير تغيير کرد و فقط يکي از جندهاي شام )جند اردن(، به رهبري حسانبن مالک بن بحدل در برابر اين خيزش مقاومت کرد.
(
, 
, 
)
