خلاصة:
تفسیر شریف لاهیجی اثر قطب الدین لاهیجی از علمای امامیه قرن یازدهم هجری قمری است که به زبان فارسی نوشته شده است. پیش از دوره معاصر، ترجمه قرآن آمیخته با تفسیر آن ارائه می شد. از نیمه قرن چهارم تا پایان قرن ششم هجری قمری آثار ماندگاری در ترجمه و تفسیر قرآن کریم بر جای مانده که در پیدایش ترجمه و تفسیر در زمان های بعد از آن کم و بیش تاثیر گذار بوده است. تفسیر شریف لاهیجی از جمله همین تفاسیر است؛ هدف اصلی این کتاب شرح و تفسیر آیات قرآن کریم است، بنابراین سبک ترجمه آن به روش تفسیری – تحلیلی بوده و مفسر نظرات خاص تفسیری خود را در ترجمه آیات اعمال کرده است. با توجه به اینکه ترجمه آیات قرآن در این تفسیر ناظر به نثر معیار فارسی قرن یازدهم هجری است، وجود واژگان اصیل فارسی در آن به شیوایی متن افزوده و از نقاط قوت آن محسوب می شود. از طرفی در ساختار نحوی، معادل یابی برای واژگان، ترجمه تحت اللفظی و ساختار کلام، دارای اشکالاتی است که در این پژوهش مورد بررسی و نقد قرار گرفته است.
AbstractSharif Lahiji Tafsir is the work of Qutbuddin Lahiji, one of the Imami scholars of the 11th century AH, written in Persian. Before the contemporary period, the translation of the Qur'an was presented mixed with its interpretation. From the middle of the fourth century to the end of the sixth century AH, lasting effects have been left in the translation and interpretation of the Holy Quran, which has been more or less effective in the emergence of translation and interpretation in later times. Sharif Lahiji's commentary is one of these commentaries; The main purpose of this book is to explain and interpret the verses of the Holy Quran, so its translation style is interpretive-analytical and the commentator has applied his specific interpretive ideas in translating the verses. Considering that the translation of Quranic verses in this commentary refers to the standard Persian prose of the 11th century AH, the presence of original Persian words in it adds to the eloquence of the text and is considered one of its strengths. On the other hand, in syntactic structure, equivalence for words, literal translation and word structure, there are drawbacks that have been studied and criticized in this research.
ملخص الجهاز:
١-١- معرفي تفسير شريف لهيجي قرآن کريم کلام وحياني خداوند متعال و معجزه جاويدان رسول اکرم (ص )، راهنماي همه نسل ها و عصرها تا روز قيامت است ، رساندن آن به گوش جان حق جويان عالم ، وظيفه عالمان اسلامي بوده ، بنابراين چاره اي جز ترجمه آن وجود ندارد، از ديرباز فراوان ترين ترجمه قرآن ، به زبان فارسي انجام شده است ؛ «همان گونه که تفسير به رأي ممنوع است ، "ترجمه به رأي " نيز ممنوع است و مشمول روايات حرمت تفسير به رأي مي شود؛ چرا که مترجم و مفسر هر دو مضمون آيه را بيان کرده و به خدا نسبت مي دهند.
(رضايي اصفهاني ، ١٣٩١: ١٣٧) اما با توجه به اين که تفسير شريف لاهيجي در قرآن يازدهم هجري نوشته شده است ، ترجمه برخي از واژگان مطابق نثر معيار در آن روزگار مي باشــد؛ از جمله ايشان در ترجمه خود مکرر از واژه «حالکوني » يعني «در حالي که » استفاده کرده است ، ولي اين واژه امروزه کاربردي ندارد.
» و همچنين از واژه «مر» به معناي «براي » اســتفاده کرده اســت مثل : «تبيانا لکل شــي ء» حالکوني که بيان کننده است بيان کردني بليغ مر همه چيز را (نحل /٨٩) ترجمه روان اين آيه مطابق با زبان فارســي معيار در ترجمه صادقي تهراني چنين آمده است : «در حالي که براي هر چيزي روشنگر است .
زبان عربي با ساختار زاينده خود براي قواعد نحوي نقش ويژه اي قائل است که برخي از اشکالات ترجمه قرآن در تفسير شريف لاهيجي از اين جهت مورد بررسي قرار مي گيرد.
شريف لاهيجي در اين تفســير، آراي خاص تفسيري خود را در ترجمه آيات قرآن لحاظ کرده ، و بعضا که بين دو يا چند نظر در تفســير واژه يا آيه اي متردد است ، آنها را در ترجمه آورده است .