شناسایی و اولویت بندی ملاک‌های ارزیابی کتب چاپی در حوزه علوم پزشکی مقالة

تهیۀ استاندارد ارزیابی کتب چاپی جهت سنجش میزان کیفیت کتب، قبل از چاپ، به‌منظور خرید برای کتابخانه و به‌منظور مطالعه در حوزۀ علوم پزشکی بسیار ضروری به‌نظر می‌رسد. این پژوهش با این هدف در مجموعه دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور و در سه مرحله انجام شد. مرحلۀ اول مطالعه‌ای کاربردی بود که در آن به‌وسیلۀ مرور متون، معیارهای ارزیابی کتب به‌صورت کلی استخراج شد. در مرحلۀ دوم با استفاده از مصاحبه، معیارهای ارزیابی کتب چاپی در حوزۀ علوم پزشکی استخراج شد در این مرحله از روش تحلیل محتوا با استفاده از نرم‌افزار MAXQDA استفاده شد. در مرحلۀ سوم به‌منظور سنجش میزان اولویت معیار‌های ارزیابی، تحلیل کمی داده‌های به‌دست آمده از پرسش‌نامه با استفاده از آمار توصیفی انجام شد. نتایج پژوهش نشان داد معیارهای ارزیابی کتب درسی چاپی در حوزۀ علوم پزشکی شامل هفت حیطه، 35 ملاک و 213 نشانگر بود. معیارهای ارزیابی کتب غیردرسی چاپی در حوزۀ علوم پزشکی شامل هشت حیطه، 32 ملاک و 162 نشانگر شد. معیارهای ارزیابی کتب مرجع چاپی در حوزۀ علوم پزشکی شامل هفت حیطه، 25 ملاک و 129 نشانگر شد. معیارهای ارزیابی کتب ترجمه‌شدۀ چاپی در حوزۀ علوم پزشکی شامل دو حیطه، شش ملاک و 21 نشانگر شد. استاندارد ارزیابی کتب چاپی حوزۀ علوم پزشکی راهنمای بسیار مفیدی برای ناشران، کتابداران، دانشجویان و استادان حوزۀ علوم پزشکی خواهد بود تا بتوانند بهترین منابع را برای هدف خود انتخاب کنند.واژه‌های کلیدی: ارزیابی کتاب دانشگاهی، کتاب درسی، علوم پزشکی، معیارهای ارزیابی.تهیۀ استاندارد ارزیابی کتب چاپی جهت سنجش میزان کیفیت کتب، قبل از چاپ، به‌منظور خرید برای کتابخانه و به‌منظور مطالعه در حوزۀ علوم پزشکی بسیار ضروری به‌نظر می‌رسد. این پژوهش با این هدف در مجموعه دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور و در سه مرحله انجام شد. مرحلۀ اول مطالعه‌ای کاربردی بود که در آن به‌وسیلۀ مرور متون، معیارهای ارزیابی کتب به‌صورت کلی استخراج شد. در مرحلۀ دوم با استفاده از مصاحبه، معیارهای ارزیابی کتب چاپی در حوزۀ علوم پزشکی استخراج شد در این مرحله از روش تحلیل محتوا با استفاده از نرم‌افزار MAXQDA استفاده شد. در مرحلۀ سوم به‌منظور سنجش میزان اولویت معیار‌های ارزیابی، تحلیل کمی داده‌های به‌دست آمده از پرسش‌نامه با استفاده از آمار توصیفی انجام شد. نتایج پژوهش نشان داد معیارهای ارزیابی کتب درسی چاپی در حوزۀ علوم پزشکی شامل هفت حیطه، 35 ملاک و 213 نشانگر بود. معیارهای ارزیابی کتب غیردرسی چاپی در حوزۀ علوم پزشکی شامل هشت حیطه، 32 ملاک و 162 نشانگر شد. معیارهای ارزیابی کتب مرجع چاپی در حوزۀ علوم پزشکی شامل هفت حیطه، 25 ملاک و 129 نشانگر شد. معیارهای ارزیابی کتب ترجمه‌شدۀ چاپی در حوزۀ علوم پزشکی شامل دو حیطه، شش ملاک و 21 نشانگر شد. استاندارد ارزیابی کتب چاپی حوزۀ علوم پزشکی راهنمای بسیار مفیدی برای ناشران، کتابداران، دانشجویان و استادان حوزۀ علوم پزشکی خواهد بود تا بتوانند بهترین منابع را برای هدف خود انتخاب کنند.

It is very important to prepare a standard for evaluating printed books in order to measure the quality of books, before printing, in order to buy for the library and to study in the field of medical sciences. This research was conducted for this purpose in three phases. The first phase was an applied study in which the general criteria for evaluating books were extracted by literature review. In the second phase, the criteria for evaluating printed books in the field of medical sciences were extracted using interviews. At this phase, the content approach using MAXQDA software was used for analysis. In the third phase, according to the target group, three types of researcher-made questionnaires were used to collect data. In order to assess the priority of evaluation criteria, quantitative analysis of the questionnaire was performed using descriptive statistics. The results showed the criteria for evaluating printed textbooks in the field of medical sciences included seven areas, 35 criteria and 213 indicators. Criteria for evaluating printed non-textbooks in the field of medical sciences included eight areas, 32 criteria and 162 indicators. Criteria for evaluating printed reference books in the field of medical sciences included seven areas, 25 criteria and 129 indicators. Criteria for evaluating printed translated books in the field of medical sciences included two areas, six criteria and 21 indicators. The medical science book evaluation standard will be a very useful guide for publishers, librarians, students and professors of medicine to choose the best resources for their purpose.

فرایند نشـر کتاب از شکل گیـری ایـده ، کسـب مجوزهـای نشـر، آمـاده سـازی نسـخه ، دریافـت شـمارة استاندارد بین المللی برای هر کتاب و داوری محتوا وضعیتی کـاملاً مشـخص در فراینـد نشـر است و با توجه به تغییرات اخیر در زمینه های علمی باید شرایط ارزیابی دقیـق خصوصـاً نشـر کتب دانشگاهی درنظر گرفته شود تا یکدست سازی کتـاب هـا را کـه خـود بـه عنـوان یـک شرایط اقتصادی و شناخت بهتر توسط کاربران منجر میشود فراهم کند. در جامعه های ناشران و کتابـداران ، نمونه گیری به این صورت انجام شد که با تماس تلفنـی و ارتبـاط حضـوری بـا همـۀ ناشـران دانشگاهی و غیردانشگاهی در حوزة علوم پزشکی، لیسـت و راه تمـاس افـرادی کـه ارتبـاط مستقیم با ارزیابی و نشر کتب چاپی داشتند استخراج شد و از همۀ آن هـا بـه منظـور شـرکت در پژوهش دعوت به عمل آمد. یافته ها ● تعیین ملاکها و نشانگرهای ارزیابی کتب چاپی علوم پزشکی: در مرحلۀ اول ، براساس مرور متـون ، معیارهـای ارزیـابی کتـاب هـای چـاپی بـدون توجـه بـه تقسیم بندی کتاب ها استخراج شد. براسـاس نتـایج مصـاحبه بـا دانشـجویان و اعضـای هیئـت علمی دانشگاه های علوم پزشکی، تعداد نه حیطـه ، ٣٤ مـلاک و ٢١٣ نشـانگر بـرای ارزیـابی کتب چاپی از نوع درسی دانشگاهی استخراج شد. ● اولویت بندی ملاکها و نشانگرهای ارزیابی کتب چاپی علوم پزشکی در مرحلۀ سوم پژوهش ، ملاک هـا و نشـانگرهای ارزیـابی کتـب علـوم پزشـکی کـه پـس از انجام مرحلۀ اول و دوم پـژوهش اسـتخراج شـد براسـاس میـزان اولویـت موردپرسـش قـرار گرفت .