خلاصة:
یکی از مهمترین و پرکاربردترین روش هایِ نقد ادبی معاصر، نقد کهن الگویی یا نقد اسطوره ای است، که به بررسی ماهیت کهن الگوها و نقش آن ها در ادبیات می پردازد. آرا و نظریات روان شناسان و روانکاوان معاصر، دریچۀ تازه ای را به روی خواننده می گشاید و پیوند آثار ادبی با علوم دیگر رانشان می دهد. این بینش، باعث آشکار شدن زوایای پنهان یک اثر ادبی یا عرفانی می شود. فرایند فردیت از دیدگاه یونگ، نوعی پختگی و رشد روانی انسان است که؛ لازمۀ رسیدن به آن، تعامل یکپارچۀ تمام ابعادِ روانی شخصیت فرد است؛ نمونۀ بارز این کهن الگوهای سیر فردیت، در مثنوی معنوی که جزو بهترین نمونه های آثار عرفانی می باشد، تجلی یافته است. این مفاهیم در کالبدی از تمثیل ها و نمادها ارائه شده است، که ذهن آگاه و ناآگاه خواننده را درگیر می سازد، بنابراین مثنوی، بستری مناسب برای نقد کهن الگویی می باشد. یونگ و مولانا درصدد هستند، تا راه دستیابی انسان به کمال را به طور عملی ترسیم نمایند؛ مقوله ای که در این پژوهش بر آن تاکید شده است. با فعال شدن کهن الگوها، ارسال فراخوان پیوستگی و یگانگی به قلمرو خودآگاه روان و سیر فردیت یابی آغاز می شود. در داستان زندانی مفلس از دفتر دوم مثنوی، مولفه های فرآیند فردیت، رمزگشایی شده و نشان داده می شود که چگونه با گذر از مشکلات و سایه های درون و انعطاف پذیری پرسونا، بین خودآگاه و ناخودآگاه هماهنگی ایجاد شده است؛ در نهایت با تحلیل رمزهای مولانا با کهن الگوهای یونگی فرآیند فردیت و خودشناسی در زندانی مفلس نشان داده می شود. داده های این مقاله با استفاده از روش کتابخانه ای فراهم آمده و با روش کیفی، تحلیل و توصیف شده است.
Archetypal literary Criticism is one of the most important and widely used contemporary literary criticism methods, which examines the nature of archetypes and their role in literature. The views and opinions of contemporary psychologists and psychoanalysts open a new window on the reader and reveal the connection of literary works with other sciences. This insight reveals the hidden angles of a literary or mystical work. From Jung's point of view, the process of individuality is a kind of maturity and mental development of human beings; Achieving it requires the integrated interaction of all psychological dimensions of one's personality; A clear example of these archetypes of individuality in the spiritual Masnavi, which is one of the best examples of mystical works, , Is manifested. These concepts are presented in a body of allegories and symbols, which engages the conscious and unconscious mind of the reader, so Masnavi is a suitable platform for archetypal criticism. Jung and Rumi seek to map out the path to human perfection; The category that has been emphasized in this research. With the activation of archetypes, the sending of the call for unity and oneness into the conscious realm of the psyche begins and the process of individualization begins. In the story of the bankrupt prisoner from the second book of Masnavi, the components of the process of individuality are deciphered and it is shown how a harmony has been created between the conscious and the unconscious through the problems and shadows inside and the flexibility of the persona; Finally, by analyzing Rumi's codes with Jungian archetypes, the process of individuality and self-knowledge in the poor prisoner is shown. This article has been done analytically-descriptively using library studies.
ملخص الجهاز:
فرايند فرديت از ديدگاه يونگ ، نوعي پختگي و رشد رواني انسان است که ؛ لازمۀ رسيدن به آن ، تعامل يکپارچۀ تمام ابعاد رواني شخصيت فرد است ؛ نمونۀ بارز اين کهن الگوهاي سير فرديت ، در مثنوي معنوي که جزو بهترين نمونه هاي آثار عرفاني ميباشد، تجلي يافته است .
مولفه هاي فرآيند فرديت يونگي در داستان زنداني مفلس کدامند؟ آيا کهن الگوهاي يونگي هم چون ، سفر، سايه و خود براي رسيدن به فرديت در داستان زنداني مفلس با نمادهاي مولانا تطبيق دارد؟ پيشينۀ تحقيق در زمينۀ نقد و بررسي فرآيند فرديت در آثار مختلف ، مقالات محدودي کار شده که از جمله به موارد زير ميتوان اشاره کرد: محمودي، محمدعلي واصغر ريحاني فرد، (١٣٩١)، تحليل کهن الگويي حکايت پادشاه و کنيزک مثنوي براساس ديدگاه يونگ ؛ پژوهش نامه ادب غنايي .
در جريان فرايند فرديت ، نقش «خود» به عنوان يک راهنماي دروني و يک مرکز تنظيم کنندة کنش هاي ناخودآگاه ، بسيار برجسته و ويژه است »(يونگ ، ١٣٨٣: ٢٤٤-٢٤٠) که اگر «خود» به بينش و آگاهي برسد ميتواند، محتويات ناخودآگاه را با درايت و تأمل به خودآگاه هدايت نمايد که در نتيجه بسياري از معضلات و دردهاي انسان درمان ميشوند.
329 مولفه هاي فرديت در اين داستان : سايه ، نهاد، خودآگاه ، تولد دوباره ، سفر، ماندالا سايه در داستان مرد زنداني با ويژگيهاي منفي ظاهر شده است ، که نمايانگر کهن الگوي «سايه » است .
Jung, Carl Gustav (2013) Psychological problems of modern man, translated by Mahmoud Behforozi, third edition, Tehran: Jami.