خلاصة:
مقاله حاضر با هدف بررسی برنامهها و ویژه برنامههای مناسبتی ماه محرم در شبکه سبلان اردبیل به انجام رسیده است. روش پژوهش تحلیل محتواست که برنامههای مرتبط با نهضت حسینی را در دهه اول ماه محرم در قالبهای متفاوت دنبال کرده است. این پژوهش علاوه بر شناسایی و آشکار کردن مضامین و محتواها، با هدف نشان دادن بازنمایی نهضت حسینی در ابعاد شور و شعور است که آیا شبکه سبلان در پی افزایش آگاهی و ارتقای شعور مخاطبان است یا بدنبال ایجاد شور و هیجان و سوگواری بوده است. یافتههای تحقیق نشان میدهد این شبکه در پی افزایش شور و هیجان، گریاندن و ترسیم مظلومیت امام حسین(ع) و یارانش است و جنبه شعور و آگاهی، تفکر و اندیشه حسینی و تبیین فلسفه قیام در شبکه فوق بسیار کمتر است. مهمترین یافتهها عبارتند از: بیشترین زمان پخش 7/ 20 درصد به برنامه «اجتماع عزاداران حسینی» اختصاص داشت. در میان آیتمها، 2/ 21 درصد به آیتم «عزاداری و مداحی» اختصاص یافته است. موضوع «دینی و مذهبی» با 9/ 72 درصد و موضوع جزیی «مرثیهسرایی» با 3/ 25 درصد بیش از سایرین بود. 33 درصد برنامهها در قالب «تهییجی» ارایه شده است. در 41 درصد از برنامهها نوع نگاه به امام حسین(ع) و یارانش «مظلومانه» است.
The present article has been done with the aim of studying programs for the first decade of Muharram in Ardabil Sabalan channel. The research is based on the method of content analysis, which has followed the programs related to the Hosseini movement and the Ashura uprising in the first decade of Muharram in different formats and structures of television programs. The findings of the research in a general study show that this channel seeks to increase the excitement, crying and depiction of the oppression of Imam Hussein (AS) and his companions and in terms of consciousness, representation of Husseini's thought and explain the philosophy of Ashura uprising and The Hosseini movement has a very small percentage. The most important findings are: The highest airtime of 20.7% is dedicated to the "Hosseini Mourners Association" program. Among the items, 21.2% is dedicated to the item "mourning and eulogy". The subject of "religious" with 72.9% and the minor subject of "mourning" with 25.3% are more than others. 33% of the programs are presented in "excitement" format. In 41% of the programs, the view of Imam Hussein (AS) and his companions is "oppressed".
ملخص الجهاز:
پژوهش ها (خجسته و کلانتری ، ٢٠٠٩؛ منتظرقائم و معتمدی ، ١٣٩٠؛ شاهی زاده ، ١٣٩١؛ بروجردی و حسینی ، ١٣٩٦؛ جعفری و باهنر، ١٣٩٨) نشان می دهند تلویزیون نقـش بسـیار مهم و گاه منحصربفردی در انتقال پیام های دینـی -اخلاقـی بـه عنـوان ذخیـره فرهنگـی در غنی سازی و ارتقای کیفی محصولات رسانه ای ، به جهت تناسب ایـدئولوژیکی بـا حـال و هوای ماه محـرم دارد.
پستمن با دو رویکرد ابزارگونه و هویت گرانه رابطـه دین و رسانه را تحلیل می کند که در دیـدگاه اول رسـانه ابـزرای اسـت کـه هـر ایـده ای را می تواند دنبال کند بنابراین رسـانه هـا، ایـده هـا و جهـت گیـری هـای دینـی را بـدون هیچ تغییری به مخاطبان انتقال می دهند اما در رویکرد دوم معتقد است که رسانه ها در یک وضعیت فرهنگی با بکارگیری رمزها و علائم فنی می تواند بر هویت برنامه ها تاثیر گذاشته و باعث تغییر یا تحریف شود (عادل زاده ، ١٣٩٥).
٨ موضوع برنامه های مرتبط با محرم بر اساس نتایج بدست آمده ، ٧٠/٥ درصد (٦٩٢ مورد) از برنامه هایی کـه در ارتبـاط بـا مـاه محرم از شبکه سبلان پخش شده اند، موضوعات «دینی و مذهبی » بوده اند که از نظر زمانی ، ١٠٤ ساعت ، ٢٣ دقیقه و ١١ ثانیـه یعنـی ٧٢/٩ درصـد مـی باشـد.
٨ رفتارشناسی مردم در برنامه های مرتبط با محرم یافته ها نشان می دهد در ٣٦٢ مورد از برنامه ها و ٣٦/٩ درصد رفتار مردم نشان از «عشق بـه امـام حسـین (ع ) و یـارانش » دارد در حالیکـه در ٣٢٢ مـورد و ٣٢/٩ درصـد از برنامـه هـا رفتارشناسی انجام نشده است .