خلاصة:
براساس منابع جغرافیایی و تاریخی سده‌های نخستین و میانه اسلامی، رستاق بلادشاپور به مرکزیت شهر جومه، در بخش شمال کوره ارجان واقع شده بود که موقعیت آن شهر، در محوطه ایدنک شهرستان کهگیلویه، تعیین شده است. علیرغم اشاره منابع مکتوب به وضعیت اقلیمی و موقعیت جغرافیایی این ناحیه، با رستاق‌های متعدد کوره شاپور و ارجان، حدود و ثغور این رستاق در متون و نقشه‌های تاریخی قرون نخستین و میانه‌ی اسلامی، چندان روشن نیست. هدف پژوهش حاضر، شناسایی استحکامات رستاق بلادشاپور، به منظور تعیین گستره جغرافیایی، سازمان دفاعی و اهمیت ژئوپولیتیک تاریخی این رستاق است. بنابراین، این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش‌ها برآمده است: 1- شکل‌گیری و اهمیت سیاسی- نظامی رستاق بلادشاپور، براساس استحکامات دفاعی منطقه به چه دوره‌ای بر می‌گردد؟ 2- با توجه به بازه زمانی شکل‌گیری استحکامات دفاعی و منابع مکتوب سده‌های نخستین و میانه‌ی اسلامی، گستره جغرافیایی این رستاق، به چه میزان؛ با منابع مکتوب قرون متاخر اسلامی، مطابقت دارد؟ در این مقاله براساس بررسی منابع تاریخی و جغرافیایی و همچنین شواهد باستان‌شناختی، با رویکرد توصیفی- تاریخی، به بررسی و تحلیل موضوع خواهیم پرداخت. نتایج یافته‌ها، حاکی از آن است که دژکوه‌های مستحکم همچون کمربندی دفاعی، اضلاع چهارگانه گستره جغرافیایی رستاق بلادشاپور را محافظت می‌نمودند. همگونی سفالهای شناسایی شده در این پژوهش و ساختارهای معماری برجای مانده مورد بررسی، به روشنی گویای سکونت در این دژها، دست کم از پایان سده دوم هجری؛ همزمان با حاکمیت گیلویه و نوادگان او تا پایان دوره سلجوقی، بر این ناحیه کوهستانی شرق ارجان است. این دژها، همزمان با دوره سلجوقیان، با هجوم اسماعیلیان ویران شده‌اند و پس از آن، مورد غفلت حاکمیت سیاسی کوه‌گیلویه و بلادشاپور قرار گرفتند.
According to the Geographical and Historical Sources of Early and Middle Islamic Centuries, Beladshapour Roustagh with center the city of Joumeh is located in the northern part of Arjan Koureh ,with its location in the Idank area of Kohgilouyeh. Despite the fact that these texts refer to climatic conditions and a number of mountainous fortresses in the area, the borders of this Roustagh have not been specified in historical texts and maps. The purpose of the present study is to identify the fortifications of Roustagh Baladshapour in order to determine the geographical scope of the area and its historical significance. This study seeks to answer these questions: 1. Given the role of defensive fortifications in the perspectives of political-administrative geographical units, to which historical era can the political-military significance and the formation of fortifications of Beladshapour be attributed? and 2. To what extent does the geographical scope of this Roustagh correspond to the written sources of the late Islamic centuries? In this paper, we will examine this issue using a descriptive-analytical and historical-analytical approach based on historical and geographical sources as well as archaeological evidence. The results indicated that the triple fortifications, as a defensive belt, protected the quadrilateral sides of the Geographical scope of Baladshapour. The homogeneity of the Pottery and the architectural structures clearly demonstrate residence in these fortresses, at least since the beginning of the second century AH, during the reign of Gilouyeh and his descendants in this eastern mountainous region of Arjan. These fortresses appear to have been destroyed by the invasion of Ismailis at the same time as the Seljuk era and have been neglected by the political sovereignty in Kohgilouyeh since then.
(
, 
, 
)
