خلاصة:
در پژوهش حاضر، رمان رؤیای تبّت اثر فریبا وفی در چارچوب تحلیل گفتمان انتقادی و با بهره‌گیری از الگوی ون لیوون مورد بررسی قرار می‌گیرد. در این رمان، بازنمایی کنشگران اجتماعی، بستری برای طرح دیدگاه‌ها و ایدئولوژی‌هایی است که متن در پی تثبیت آن است. هویت کنشگران در ابتدای رمان به‌شکلی طرح شده که خواننده را جهت کشف این هویت با متن همراه می‌کند تا در ارتباط با کنش کنشگران، دلالت‌های ضمنی موجود در متن مورد شناسایی قرار بگیرد. با کاربست مؤلّفه‌های جامعه‌شناختی- معنایی مورد نظر ون لیوون می‌توان رابطۀ بین فرایندهای ایدئولوژیک با ساختارهای گفتمان‌مدار را شناسایی کرد و از این طریق، سازوکار شکل‌گیری جریان قدرت و ایدئولوژی و نقش آن در صراحت و پوشیدگی کنشگران و چگونگی تعامل یا تقابل میان آنان را مورد ارزیابی قرار داد. در پژوهش حاضر سعی شده با روش تحلیل کیفی، نگرش‌های ایدئولوژیکی کنشگران اجتماعی از منظر نظام طبقاتی زنان در ارتباط با مؤلّفه‌های گفتمان‌مدار تبیین گردد. این بررسی نشان می‌هد غالب مؤلّفه‌های جامعه‌شناختی- معنایی به کار گرفته شده در رمان مورد بحث شامل حذف، فعّال‌نمایی، منفعل‌نمایی، نام‌بری و مقوله‌بندی، زمان‌درهمی و نمادین‌شدگی است. این مؤلّفه‌ها در خدمت توصیف سازوکارهای اجتماعی و ایدئولوژیکی حاکم بر نظام اجتماعی زنان است.
In the present study, the novel Tibetan Dream by Fariba Wafi is examined in the framework of critical discourse analysis using Van Leeuwen's model. In this novel, the representation of social actors is a platform for presenting the views and ideologies that the text seeks to establish. The identity of the actors at the beginning of the novel is designed in such a way that the reader is accompanied by the text to discover this identity in order to identify the implicit meanings in the text in relation to the actions of the actors. Using Van Leeuwen's sociological-semantic components, the relationship between ideological processes and discourse structures can be identified. In this way, he evaluated the mechanism of formation of the current of power and ideology and its role in the explicitness and secrecy of the actors and how they interact or confront. Accordingly, in the present study, an attempt has been made to explain the ideological attitudes of social actors from the perspective of women's class system in relation to discourse-oriented components through qualitative analysis. This study shows that most of the sociological-semantic components used in the novel include omission, activation, passive representation, naming, categorization, confusion time and symbolization. These components serve to describe the social and ideological mechanisms governing the social system of women.
ملخص الجهاز:
با کاربست مؤلفه هاي جامعه شناختي- معنايي مورد نظر ون ليوون ميتوان رابطۀ بين فرايندهاي ايدئولوژيک با ساختارهاي گفتمان مدار را شناسايي کرد و از اين طريق ، سازوکار شکل گيري جريان قدرت و ايدئولوژي و نقش آن در صراحت و پوشيدگي کنشگران و چگونگي تعامل يا تقابل ميان آنان را مورد ارزيابي قرار داد.
اين بررسي نشان ميهد غالب مؤلفه هاي جامعه شناختي- معنايي به کار گرفته شده در رمان مورد بحث شامل حذف ، فعال نمايي، منفعل نمايي، نام بري و مقوله بندي، زمان درهمي و نمادين شدگي است .
در مقالۀ «تصويرسازي کارگزاران اجتماعي در اشعار سياسي ملک الشعرا بهار از منظر گفتمان شناسي انتقادي» نوشتۀ رحيميان و جوکار (١٣٩٤) نيز شيوه هاي تصويرسازي کارگزاران اجتماعي در اشعار سياسي ملک الشعراي بهار بر اساس مؤلفه هاي جامعه شناختي- معنايي ون ليوون تحليل و بررسي شده ، به اين نتيجه رسيده که بهار از صريح ترين مؤلفه ها همچون نام بري و فرديسازي و سپس از مؤلفه هاي ارزش گذاري، اشتراکيسازي و فعال نمايي استفاده کرده است .
مقالۀ «مؤلفه هاي زبان شناختي و جامعه شناختي-معنايي و بازنمايي کنشگران اجتماعي در متون مطبوعاتي» نوشتۀ اسدي و همکاران (١٣٩٤) با هدف شفاف سازي متون مطبوعاتي و کشف لايه هاي پنهان معاني آن ها در چارچوب تحليل گفتمان انتقادي ارائه شده و به اين نتيجه رسيده است که ايدئولوژي حاکم بر ذهن نويسندگان ، گروه ها و صاحبان انديشه ، با بهره گيري از مؤلفه هاي گفتمان مدار همچون تشخص بخشي، تشخص زدايي، فعال سازي، کم رنگ سازي و...
(
, 
, 
)
