خلاصة:
فضاهای پیراشهری یکی از نتایج رو به تزاید رشد شهرنشینی است. این رویه، در اکثر کشورها به‌ویژه کشورهای درحال‌توسعه و کم‌رشد به اپیدمی در نظام سازمان‌یابی فضایی تبدیل‌شده است؛ چراکه اکثر این فضاها بدون برنامه‌ریزی از پیش طرح‌ریزی‌شده رشد یافته است. یکی از رسالت‌های خطیر نظام برنامه‌ریزی و مدیریت توسعه فضا، تکاپو برای قاعده‌مند ساختن نظام تحولات در سازمان‌یابی فضاهای پیراشهری و حاکمیت رویه توسعه‌زا در بطن این سکونتگاه‌ها است. در راستای تحقق اهداف برنامه‌ریزی توسعه در فضاهای پیراشهری، این تحقیق تلاش داشته تا به بررسی و تحلیل مکانی- فضایی وضعیت سرمایه‌های معیشتی در سکونتگاه‌های لبه شهر بیرجند بپردازد. نتایج نشان داد رشد ناپایداری و گسترش ناخرسندی‌ها در اقتصاد فضای مناطق منجر به سرریزهایی از جمعیت و نیروی انسانی مستعد در پیرامون شهرها شده است و این کانون‌ها را به محل انباشت "سرمایه انسانی کم‌بنیه/کم‌درآمد" در مناطق جغرافیایی تبدیل نموده است. با عنایت به اینکه دارایی مالی از ضعیف‌ترین نوع سرمایه‌های پنج‌گانه معیشتی در فضاهای پیراشهری است، منجر به ایجاد و دامن زدن به دیالکتیک ساخت و بازساخت «تله فضایی فقر» در مجاور کلانشهر منطقه (بیرجند) شده است. به لحاظ مکانی نیز، سکونتگاه‌های پیراشهری که هم دارای کمترین موانع طبیعی بر سرراه توسعه فیزیکی بوده و به لحاظ موقعیت قرارگیری در مجاورت راه‌های دسترسی اصلی بین‌شهری هستند، کانون جذب جمعیت مهاجر از شهر و روستاها بوده است. همچنین در این گروه از کانون‌های پیراشهری، می‌توان شاهد بالاترین میزان سرمایه‌های پنج‌گانه معیشتی در مقایسه با دیگر سکونتگاه‌ها بود. در خصوص شهر بیرجند نیز این‌گونه فضاهای پیراشهری عمدتاً در غرب آن تجمع یافته است.
Suburban spaces are one of the growing consequences of urban growth. This practice has become an epidemic in the space organization system in most countries, especially developing and declining ones; Because most of these spaces have grown without pre-planned. One of the serious missions of the space development planning and management system is to strive to regulate the system of changes in the organization of suburban spaces and the rule of development in the heart of these settlements. In order to achieve the goals of development planning in suburban areas, this study has tried to study and analyze the spatial-spatial status of living capital in settlements on the edge of Birjand. The results showed that the growth of instability and the spread of dissatisfaction in the space economy of the regions has led to overflows of population and talented manpower around the cities and has turned these centers into places of accumulation of "low / income human capital" in geographical areas. Considering that financial assets are one of the weakest types of five livelihood capitals in suburban areas, it has led to the creation and fomenting of the dialectic of construction and reconstruction of the "space poverty trap" near the metropolis of the region (Birjand). Spatially, suburban settlements, which also have the least natural barriers to physical development and are adjacent to the main intercity access roads in terms of location, have been the focus of immigrant population from cities and villages. Also in this group of suburban centers, you can see the highest amount of five livelihood capitals compared to other settlements. Regarding the city of Birjand, such suburban spaces are mainly concentrated in its west.
ملخص الجهاز:
با عنايت به اينکه تحولات و رخدادهاي درون فضايي پيراشهرها به تأسي از کانون هاي شهري مجاور متنوع و داراي کثرت شناخته شده است ، سؤالات بنياديني در ذهن متبادر مي شود اعم از اينکه "وضعيت سرمايه هاي معيشتي در سکونتگاه هاي لبه شهري يا همان پيراشهرها چگونه است ؟" يا "الگوي فضايي پايداري يا ناپايداري معيشت در سکونتگاه هاي پيراشهري به چه ترتيبي است ؟" و يا اينکه "چه ميزان از سکونتگاه هاي پيراشهري در شرايط بحراني سرمايه هاي معيشتي قرار دارد؟" شهر بيرجند در استان خراسان جنوبي به عنوان مادرشهر منطقه اي طي دهه ١٣٨٠ رشد شتاباني را تجربه نموده و تاکنون روستاهاي متعددي در حاشيه آن به طور مستقيم متأثر از اين گسترش فيزيکي قرارگرفته است (افراخته و حجي پور،١٣٩٢: ١٦٠).
مطالعات بسياري در مورد پيراشهرنشيني و فضاهاي پيراشهري در کشورهاي درحال توسعه در زمينه هايي همچون تحليل نابرابري فضايي در محيط پيراشهري و چگونگي برنامه ريزي براي حفظ تعادل فضايي آن (دانشپور، ١٣٨٥؛ منافي آذر و ولائي ،١٣٩٨؛ ٢٠٢١ ,Cattivelli)، تحولات کالبدي و توسعه فيزيکي سکونتگاه هاي پيراشهر (فتحي و همکاران ،١٣٩٦؛ قاسمي و نجفي ، ١٣٩٩؛ جمشيدزهي شه بخش و قنبري ، ١٣٩٩؛ ٢٠١٥,Sevin)، منظر و چشم انداز فضاهاي پيراشهري (موسي لو و همکاران ،١٣٩٩؛ ٢٠٢١,lenderZ)، جرم خيزي (متقي و همکاران ، ١٣٩٨)، تغيير کاربري اراضي (افراخته و حجي پور، ١٣٩٢؛ آشنايي و همکاران ،١٣٩٢)، جمعيت پذيري فضاهاي پيراشهري (کمانرودي و همکاران ،١٣٩٨) و عوامل شکل گيري و گسترش فضاهاي پيراشهري (٢٠٢١,Ahani &Dadashpoor ) انجام گرفته است .
Understanding peri-urban maize production through an examination of household livelihoods in the Toluca Metropolitan Area, Mexico, Journal of Rural Studies,Vol. 30: 52-63, https://doi.
(
, 
, 
)
