بررسی و تحلیل جایگاه غرب آسیا در اسناد و راهبردهای روسیه مقالة

محیط شناسی راهبردی جمهوری اسلامی ایران تابستان 1400، سال پنجم - شماره 15 (‎22 صفحة - من 9 إلی 30 )

الکلمات المفتاحية: ایران روسیه غرب آسیا سند آیین نظامی روسیه سند تدبیر سیاست خارجی روسیه امنیت راهبردهای سند منطقه بـا

خلاصة:

جمهوری اسلامی ایران عضو اصلی محیط امنیتی غرب آسیا و یکی از قطب‌های اصلی در نقشه‌ مناسبات امنیتی این منطقه است. در دهه‌های گذشته رقابت بین بازیگران مهم غرب آسیا و پیوند رقابت آن‌ها به رقابت قدرت‌های جهانی، اغلب مناسبات و وضعیت‌های امنیتی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی را در سطح منطقه تعیین کرده است. ازاین‌رو بررسی جایگاه منطقه در سیاست خارجی و راهبردهای قدرت‌های بزرگ در این منطقه اهمیت بسیار دارد. نوشتار حاضر با هدف ارائه‌ درک روشن‌تر از راهبرد روسیه در تعامل با بازیگران منطقه، تلاش دارد به این سؤال پاسخ دهد که «خاورمیانه چه جایگاهی در اسناد و راهبردهای کلان روسیه دارد». با تمرکز بر دو مورد از مهم‌ترین اسناد بالادستی این کشور؛ یعنی آیین نظامی روسیه و همچنین سند تدبیر سیاست خارجی روسیه، فرضیه‌ نوشتار این است که «خاورمیانه جایگاه بالایی در اسناد و راهبردهای کلان روسیه ندارد و تا حدودی نیز تابع روابط روسیه و غرب در دیگر مناطق پیرامونی خود است». یافته پژوهش این است که «گسترش اقدامات، روابط و تعهدات غرب آسیایی روسیه، فرصت‌هایی را به شکل تاکتیکی برای نقش‌آفرینی ج.ا.ایران پدید می‌آورد اما این امر زیر تأثیر روابط روسیه با غرب و عمل‌گرایی روسی ممکن است تهدیداتی را متوجه امنیت ملی ایران کند». روش پژوهش توصیفی- تحلیلی است.

ملخص الجهاز:

با تمرکز بر دو مورد از مهم ترين اسـناد بالادسـتي ايـن کشـور؛ يعنـي آيـين نظـامي روسـيه و همچنين سند تدبير سياست خارجي روسيه ، فرضيه نوشتار اين است که «خاورميانه جايگاه بالايي در اسـناد و راهبردهاي کلان روسيه ندارد و تا حدودي نيز تابع روابط روسيه و غرب در ديگر مناطق پيرامـوني خـود است ». جايگاه غرب آسيا در دو سند بالادستي اخير روسـيه ؛ يعنـي آيـين نظـامي روسيه و سند تدبير سياست خارجي روسيه ، نقطه تمرکز پژوهش حاضر است ؛ چـون نبـود شناخت کافي از راهبرد قدرت هاي بزرگ فرامنطقه اي در غـرب آسـيا و تعهـدات آن هـا در رابطه با بازيگران مختلف منطقـه ، ممکـن اسـت منجـر بـه از دسـت دادن ابتکـار عمـل در تحولات منطقه اي شود. اگرچـه ايـن نوشـتار ميتواند در بحث روابط نظامي ايران و روسيه قابل استفاده باشد امـا بـه روابـط روسـيه بـا ديگر قدرت هاي غرب آسيا مثل عربستان سعودي، ترکيه و رژيم صهيونيستي ورود نکرده و ازاين رو در اين موارد بايد از منابع ديگري بهره برد. جايگاه غرب آسيا حتي در سـند تـدبير سياسـت خارجي بش ي از آنکه برآمده از منافع راهبردي مسکو در اين منطقه و پويش هاي دروني منطقه باشد، به دليل پيوند با منافع اصلي روسيه در سطح خارج نزديک ، رابطـه بـا غـرب و پرسـتيژ بين المللي قابل فهم است . ا. ايران در دسته کشورهاي همکار است ، اما جايگاه غرب آسيا حتي در سند تـدبير سياسـت خارجي بش ي از آنکه برآمده از منافع راهبردي مسکو در اين منطقه و پويش هاي دروني منطقه باشد، به دليل پيوند با منافع اصلي روسيه در سطح خارج نزديک ، رابطـه بـا غـرب و پرسـتيژ بين المللي قابل فهم است .