تبارشناسی نقدهای مدرن به تئودیسه‌های سنتی؛ بازخوانی کتاب کلاسیک سی. اس. لوئیس به نام از رنجی که من کشیدم مقالة

در سال‌های اخیر متفکرانی همچون وتزل[1]، تراکاکیس[2]، فیلز[3]، گِدِس[4]، جنسِن[5]، بلومنتال[6] و راث[7] و پیشتر از آنها کِنِث سورین[8] به نقد قاطع تئودیسه‌های سنتی در قالب نقدهای سه‌گانۀ گفتمانی، اخلاقی و اگزیستانسی پرداخته‌اند. اثر کنث سورین به نام الهیات و مسئلۀ شر[9] که در دهۀ هشتاد منتشر شد، به‌عنوان اثری کلاسیک فیلسوفانِ منتقد دیگر را نیز در سال‌های اخیر بر آن داشت که مقالاتی را در نقد تئودیسه بنگارند. اما دیرینه و تبار این نقدهای سه‌گانه به تئودیسه‌ها جلوتر از کتابِ سورین، تا کتابِ از رنجی که من کشیدم[10]  اثر مختصر و جالب توجه سی. اس. لوئیس در دهۀ پنجاه پیش می‌رود. لوئیس در پی مواجهه با مرگ گزاف همسر محبوبش، در روایت‌های شخصی‌اش‌ از تجربه زندگی کردن در از رنجی که من کشیدم، همۀ این نقدهای سه‌گانۀ مدرن در آثار فلاسفۀ بعدی را به‌نوعی مطرح کرده است و به‌یقین پیشگام نقد تئودیسه‌های سنتی است. این مقاله به هدف دیرینه‌شناسی و تبارشناسی نقدهای مدرن به تئودیسه‌های سنتی نوشته شده است و این نقدهای تحلیلی معاصر را تا اثر روایت‌گرانۀ لوئیس در دهۀ پنجاه به پیش می‌برد.   [1]. Wetzel [2]. Trakakis [3]. Fales [4]. Geddes [5]. Jantzen [6]. Blumenthal [7]. Roth [8]. Kenneth Surin [9]. Theology and the Problem of Evil [10]. A Grief Observed

In recent years, thinkers such as Wetzel, Trakakis, Fales, Geddes, Jantzen, Blumenthal, and Roth – as well as an earlier figure such as Kenneth Surin – have made definitive criticisms of traditional theodicies in the form of the three-layered discoursal, ethical, and existential criticisms. Kenneth Surin’s work titled “Theology and the Problem of Evil” was published in the 1980s. As a classic work, this book moved other critical philosophers in recent years to write critical articles about theodicy. However, the origin of these triple criticisms goes beyond Surin’s book, as it can be traced back to the book “A Grief Observed,” a short and interesting book by C. S. Lewis in the 1950s. Facing the challenging death of his beloved wife, he presents all the triple modern criticisms discussed by the ensuing philosophers through narrating his own personal life experiences in the foregoing book, thus definitively becoming a pioneer critic of classic theodicies. This article is written to address the history and genealogy of modern criticisms against classic theodicies. It traces these contemporary analytical criticisms to Lewis’ narrative work in 1950s.

لوئيس در بخش هايي از کتاب خود ابـراز مـيدارد بـا وقـوع شـري کـه دامنش را گرفته نه اينکه اعتقاد به خدا را از دست داده باشد، اما به اين نکتـه اذعـان مـي دارد آن گونه که در الهيات سنتي ذکر شده ، شايد در حقيقت خـدا داراي صـفات مـذکور نباشـد و چه بسا صفاتي مانند خيرخواهي محض الهي آن گونه که در تئوديسـه هـا تبيـين شـده ، نيسـت (لوئيس ، ٢٠٠٨: ٢٤ و ٧٤). از نظـر تراکاکيس رويکرد منفعلانه و تقديرباورانه به شر سبب ميشـود انگيـزه اي بـراي کـار خيـر وجود نداشته باشد، چراکه ممکن است هر شري يـا مجـازات گنـاهي باشـد کـه مرتکـب شده ايم و يا براي پرورش روح انساني باشد و نتيجه آن است که اگر به ايـن بـاور رسـيده باشم که طاعون مجازاتي از جانب خدا براي گناهان ماست ، من چرا بايد با طـاعون مبـارزه کنم اگر بناست حس همدردي و همدلي در ما به وجود آيد و نوعي واکنش دلسوزانه نشان دهيم ، در قدم اول بايد بپذيريم که اين درد و رنجي که شاهد آنيم ، به حق و سزاوار نيسـت و براي فرد رنج کشيده ناگوار است ، درحالي که ديدگاه تئوديسه ها بـه نـوعي بـرخلاف ايـن است (تراکـاکيس ، ١٣٩٧: ٥١١).