خلاصة:
یکی از تکنیک‌هایی که در علم زبان‌شناسی مورد توجه قرار گرفته است، تکنیک آشنایی‌زدایی است که در آن گوینده یا نویسنده سعی دارد در اثر خود از زبان معیار عدول کرده که بدین وسیله با واداشتن مخاطب به کنکاش ذهنی، درک هر چه عمیق‌تر مفاهیم را به دنبال دارد به طوری که جنبه‌ی تاثیرگذاری آن بسیار بیشتر از کلام عادی خواهد بود. قرآن کریم به عنوان یک متن فرابشری به بهترین شیوه در جای جای قرآن از این شیوه بهره برده است و از آنجایی‌که بررسی این تکنیک در فهم یکی از جنبه‌های اعجاز قرآن بسیار مهم می‌نماید لذا پژوهش حاضر بر آن است تا با شیوه‌ی توصیفی و تحلیلی و با استقراء تام داستان حضرت نوح علیه‌السلام در سور قرآنی، آشنایی‌زدایی جایگزینی را با استفاده از دو ابزار تشبیه و کنایه مورد بررسی و مداقه قرار دهد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که این تکنیک به شکل موثری در داستان حضرت نوح به کار رفته است که از جمله دلایل به کارگیری آن شامل، ایجاد مبالغه در معنی و مضمون آیات، عمومیت بخشیدن به دلالت‌های آیات، ایجاد شور و شوق در مخاطب، ایجاد کنکاش ذهنی در وی، وسعت بخشیدن به معنا و مضمون آیات است.
Defamiliarization is a linguistic technique in which the speaker or writer tries to deviate from the standard language, which results in engaging the audience with some mental exploration, and thus provides the condition for a better understanding of the message to the extent that the effect will become much more significant than when using normal language. The Holy Qurʾan as a superhuman text has best used defamilairization in numerous instances and because of the importance of analyzing this technique in understanding one of the aspects of the miracle of the Qurʾan, this descriptive-analytical research, focusing on simile and allusion, attempts to scrutinize defamiliarization of substitution in the Qurʾanic ayahs related to the story of Prophet Noah (AS). The findings show that this technique has been effectively employed in the story of Prophet Noah in order to, among others, create exaggeration in the meaning and concept of ayahs, generalize the implications of ayahs, create excitement in the audience, generating mental exploration in them, and expand meanings and concepts of ayahs.
ملخص الجهاز:
پژوهش هاي ادبي- قرآني آشناييزدايي جايگزيني در قرآن کريم بررسي موردي تشبيه و کنايه در داستان حضرت نوح (ع ) عليباقر طاهري نياالف ، زهرا مسلمي ب * الف استاد گروه زبان و ادبيات عربي ، دانشکده ادبيات و زبان ها، دانشگاه تهران ، تهران ، ايران ب دانشجوي دکتري زبان و ادبيات عربي ، دانشکده ادبيات و زبان ها، دانشگاه تهران ، تهران ، ايران واژگان کليدي قرآن کریم، داستان حضرت نوح (ع )، آشناييزدايي جايگزيني، تشبيه ، کنايه چکيده یکی از تکنیک‌هایی که در علم زبان‌شناسی مورد توجه قرار گرفته است، تکنیک آشنایی‌زدایی است که در آن گوینده یا نویسنده سعی دارد در اثر خود از زبان معیار عدول کرده که بدین وسیله با واداشتن مخاطب به کنکاش ذهنی، درک هر چه عمیق‌تر مفاهیم را به دنبال دارد به طوری که جنبه‌ی تاثیرگذاری آن بسیار بیشتر از کلام عادی خواهد بود.
يکي از مباحثي که در سطح ادبي مطرح ميشود، مبحث آشنايي زدايي جايگزيني است که پژوهش حاضر سعي دارد تا داستان حضرت نوح (ع ) را در اين سطح با توجه به تکنيک هاي تشبيه ، مجاز، استعاره و کنايه مورد بررسي و تحليل قرار دهد.
اگر خداوند متعال يک ويژگي را ذکر کرده بود، وجه شبه تنها به همان ويژگي محدود ميشد پس عدم ذکر آن ، مخاطب را به يک کنکاش ذهني کشانده و باعث مي شود تا وي در اين تشبيه و پيدا کردن ويژگيهاي مشترک بين مشبه و مشبه به غور کرده و به تحقيق و جستجو بپردازد زيرا تشبيهي که اين چنين ، مخاطب را درگير کند براي او جذابيت بيشتري دارد و هنگامي که مخاطب به هرکدام از آن ويژگي هاي مشترک دست پيدا ميکند گويي دريچۀ تازه اي بر روي او گشوده شده است که لذتي دوچندان دارد.
(
, 
, 
)
